loader image
WhatsApp Destek
Zero-Knowledge Proofs

Kısaca ZK protokolü olarak da bilinen zero-knowledge proofs ya da Türkçe karşılığı ile sıfır bilgi ispatı, bir kanıtlayıcı ile doğrulayıcı arasında gerçekleşen bir doğrulama yöntemidir. Sıfır bilgi ispat sisteminde kanıtlayıcı, doğrulayıcıya, bilginin kendisini ifşa etmeden belirli bir bilgi parçasının (matematiksel bir denklemin çözümü gibi) bilgisine sahip olduğunu kanıtlayabilir. Bu kanıtlama sistemleri, modern kriptograflar tarafından artırılmış gizlilik ve güvenlik seviyeleri sağlamak için kullanılabilir.
Sıfır bilgi ispatı kavramı ilk olarak Shafi Goldwasser ve Silvio Micali tarafından yayınlanan 1985 tarihli bir MIT makalesinde açıklanmıştır. Bu makalede, Goldwasser ve Micali numarayı veya bu numarayla ilgili herhangi bir ek bilgiyi açıklamadan bir sayının bazı özelliklerini ispatlamanın mümkün olduğunu kanıtladılar. Bu makale ayrıca, bir kanıtlayıcı ile doğrulayıcı arasındaki etkileşimlerin, belirli bir teoremi kanıtlamak için gereken bilgi miktarını azaltabileceğine dair matematiksel olarak önemli bulguyu tanıtmıştır.
Tüm zero-knowledge prooflar üç temel önkoşul içerir:
• Tamlık: Bir ifade doğruysa, doğrulayıcı, kanıtlayıcının gerekli girdiye sahip olduğunu onaylayabilir.
• Sağlamlık: İfade tahrif edilemez ve doğrulayıcı, kanıtlayıcının gerekli girdiye sahip olmadığı durumlarda kanıtlayıcının bu bilgilere sahip olduğuna ikna edilemez.
• Sıfır bilgi: Doğrulayıcı, ifadenin doğru veya yanlış olmasının ötesinde hiçbir bilgiyi bilemez. Diğer tarafların bilgilerinin ve kişisel verilerinin ayrıntıları anonim kalır.
Tamlık, kanıtlayanın ilgili bilgilerin bilgisini yüksek derecede olası bir doğrulukla gösterme yeteneğini ifade eder. Kanıtın sağlam olması için doğrulayıcı, kanıtlayanın gerçekten bilgiye sahip olup olmadığını güvenilir bir şekilde belirleyebilmelidir. Son olarak, ispatın gerçekten sıfır bilgi olabilmesi için, kanıtın, söz konusu bilgi kanıtlayıcı ile doğrulayıcı arasında iletilmeden hem tamlığa hem de sağlamlığa ulaşması gerekir.
Sıfır bilgi ispatları çoğunlukla gizlilik ve güvenliğin gerekli olduğu uygulamalarda kullanılır. Örneğin, kimlik doğrulama sistemleri, kimlik bilgilerini veya kimlikleri doğrudan ifşa etmeden doğrulamak için ZK kanıtlarını kullanabilir. Basit bir örnek olarak, şifrenin ne olduğunu açıklamaya gerek kalmadan bir kişinin bir bilgisayar sistemine şifresi olduğunu doğrulamak için kullanılabilir.
Sıfır bilgi ispatlarının önemli bir gerçek dünya kullanım durumu, kripto para birimi ve Blokzinciri teknolojisi dünyasında görülebilir. Sıfır bilgili Özlü Etkileşimli Olmayan Bilgi Argümanı (zk-SNARK) olarak bilinen bir tür kanıt kullanarak, Zcash gibi gizlilik odaklı kripto para birimleri, kullanıcılarına artırılmış gizlilik seviyelerine sahip blok zinciri işlemleri sunabilir. Aynı zamanda Ethereum da, 2017'deki Bizans güncellemesinden bu yana zk-SNARK kanıtlarıyla çalışmaktadır.
Etkileşimli ZKP'ler, doğrulayıcıyı belirli bilgilere sahip olduklarına ikna etmek için kanıtlayıcının tamamlaması gereken bir dizi görev veya eylemi içerir. Etkileşimli ZKP'lerde üstlenilen gerekli görevlerin çoğu genellikle matematiksel olasılık kavramlarını içerir.
Etkileşimsiz ZKP'ler, kanıtlayıcı ve doğrulayıcı arasında herhangi bir etkileşim gerektirmez veya doğrulama daha sonraki bir aşamada gerçekleşebilir. Bu tür ZKP'ler ek bilgisayar veya yazılım gerektirir.
Artılar ve Eksiler
Tüm teknoloji türleri gibi, sıfır bilgi kanıtlarının da bir dizi avantajı ve dezavantajı vardır.
AvantajlarDezavantajlar
Basitlik
Karmaşık şifreleme yöntemleri gerektirmez.
Sınırlılık
ZKP'lerin protokolleri genellikle matematiksel denklemlere ve sayısal cevaplara dayanır. Başka herhangi bir yöntem çeviri gerektirir.
Mahremiyet
Halka açık blok zincirlerinde kişisel bilgilerin açığa çıkmasını önleyerek kullanıcıların gizliliğini artırır.
Büyük miktarda bilgi işlem gücü gerektirir
ZKP işlemi başına, her birinin işlenmesi belirli bir süre gerektiren yaklaşık 2000 hesaplama mevcuttur.
Güvenlik
Etkisiz kimlik doğrulama yöntemlerini değiştirerek bilgi güvenliğini güçlendirir.
Kısıtlılık
Bir işlemin yaratıcısı bilgilerini unutursa, onunla ilişkili tüm veriler kaybolur.
Ölçeklenebilirlik
Blockchain verimini ve ölçeklenebilirliğini artırır.
Güvenlik Açığı
Kuantum hesaplama gibi ileri teknolojilere karşı potansiyel güvenlik açığı bulunur.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 70,078.78
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,540.45
tether
Tether (USDT) $ 0.99965
bnb
BNB (BNB) $ 618.67
solana
Solana (SOL) $ 185.70
xrp
XRP (XRP) $ 0.631457
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 3,531.13
usd-coin
USDC (USDC) $ 0.999718
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.214651
cardano
Cardano (ADA) $ 0.660097
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 53.78
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000031
the-open-network
Toncoin (TON) $ 4.95
polkadot
Polkadot (DOT) $ 9.58
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 631.65
chainlink
Chainlink (LINK) $ 19.00
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 69,946.74
tron
TRON (TRX) $ 0.120305
uniswap
Uniswap (UNI) $ 12.84
matic-network
Polygon (MATIC) $ 0.996116
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 17.56
litecoin
Litecoin (LTC) $ 103.44
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 7.08
aptos
Aptos (APT) $ 17.08
leo-token
LEO Token (LEO) $ 6.07
filecoin
Filecoin (FIL) $ 9.85
blockstack
Stacks (STX) $ 3.57
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 34.61
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 12.39
dai
Dai (DAI) $ 0.999629
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 1.65
immutable-x
Immutable (IMX) $ 3.03
render-token
Render (RNDR) $ 11.00
stellar
Stellar (XLM) $ 0.143808
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.154035
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.115572
okb
OKB (OKB) $ 63.92
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.401197
mantle
Mantle (MNT) $ 1.16
optimism
Optimism (OP) $ 3.66
dogwifcoin
dogwifhat (WIF) $ 3.65
bittensor
Bittensor (TAO) $ 530.54
fetch-ai
Fetch.ai (FET) $ 3.23
vechain
VeChain (VET) $ 0.04634
injective-protocol
Injective (INJ) $ 37.17
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000008
maker
Maker (MKR) $ 3,526.07
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.136435
thorchain
THORChain (RUNE) $ 9.07
theta-token
Theta Network (THETA) $ 2.96
fantom
Fantom (FTM) $ 0.987361
arweave
Arweave (AR) $ 41.50
celestia
Celestia (TIA) $ 15.23
lido-dao
Lido DAO (LDO) $ 2.89
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 1.00
monero
Monero (XMR) $ 134.92
sui
Sui (SUI) $ 1.99
gala
GALA (GALA) $ 0.065288
floki
FLOKI (FLOKI) $ 0.000242
sei-network
Sei (SEI) $ 0.84346
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.276244
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 3,894.26
flow
Flow (FLOW) $ 1.36
quant-network
Quant (QNT) $ 137.51
bitcoin-sv
Bitcoin SV (BSV) $ 100.31
aave
Aave (AAVE) $ 128.41
beam-2
Beam (BEAM) $ 0.035745
mantle-staked-ether
Mantle Staked Ether (METH) $ 3,594.88
conflux-token
Conflux (CFX) $ 0.481906
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000027
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 3,659.57
singularitynet
SingularityNET (AGIX) $ 1.34
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 1.26
bittorrent
BitTorrent (BTT) $ 0.000002
dydx-chain
dYdX (DYDX) $ 3.49
elrond-erd-2
MultiversX (EGLD) $ 60.73
the-sandbox
The Sandbox (SAND) $ 0.713861
axie-infinity
Axie Infinity (AXS) $ 11.22
starknet
Starknet (STRK) $ 2.20
ribbon-finance
Ribbon Finance (RBN) $ 1.68
havven
Synthetix Network (SNX) $ 4.85
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
ether-fi-staked-eth
ether.fi Staked ETH (EETH) $ 3,515.68
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 1.00
tezos
Tezos (XTZ) $ 1.43
ecash
eCash (XEC) $ 0.00007
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 8.28
ordinals
ORDI (ORDI) $ 64.29
pyth-network
Pyth Network (PYTH) $ 0.893048
mina-protocol
Mina Protocol (MINA) $ 1.24
gatechain-token
Gate (GT) $ 9.94
chiliz
Chiliz (CHZ) $ 0.147916
axelar
Axelar (AXL) $ 2.12
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.034887
eos
EOS (EOS) $ 1.12
apecoin
ApeCoin (APE) $ 2.04
decentraland
Decentraland (MANA) $ 0.681949
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.875226
ronin
Ronin (RON) $ 4.15
akash-network
Akash Network (AKT) $ 5.35