loader image
WhatsApp Destek
Turing Complete

Turing Complete, gerekli talimatlarla birlikte yeterli zaman ve bellek verildiğinde, ne kadar karmaşık olursa olsun herhangi bir hesaplama problemini çözebilen bir makineyi ifade eder. Terim normalde modern programlama dillerini tanımlamak için kullanılır çünkü C ++, Python, JavaScript, vb. çoğu modern programlama dili Turing Complete'dir.
Turing Makinesi nedir?
Alan Turing, bir gün tüm sorunları çözebilecek bir makine yapılacağı hipotezini ortaya atan kişidir. Dolayısıyla bu makineye Turing Makinesi ismi verilmiştir. En büyük matematikçi ve bilgisayar bilimcilerinden Alan Turing’in geliştirdiği makine, her türlü teorik hesaplamayı yapabilmektedir. Herhangi bir programı çalıştırabilen ve her türlü sorunu çözebilen bir bilgisayarın nasıl oluşturulacağını açıkladı ancak bu cihaz ile işlemin ne kadar süreceğine dair net bir veri yoktur. Bazı işlemler sadece birkaç dakika sürerken bazıları 1000 yıl sürebilir ancak sorunun er ya da geç (hatta evren yok edildikten sonra bile) çözüleceğini garanti eder.
Turing Makinesi Nasıl Çalışır?
Alan, bu makineyi ikili kodları (0 ve 1) kullanan bir bant olarak hayal etmiştir. Bu makine her kareyi tek tek okuyabilecek bir okuma / yazma başlığına sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Alan’a göre bu kodlar makineye çözülmesi gereken soruyu sorarken, makine aynı anda sonuçları bu bantlara kaydedecekti. Dolayısıyla çözüm ne kadar uzunsa o kadar banta ihtiyaç duyulacaktı.
Makine başlığı bant boyunca hareket ederken, makine nasıl tepki vereceğini belirleyen basit bir talimatlar dizesi izler. Kaseti okur, talimatları izler ve ilerledikçe yeni bir kod yazmak için belirli bir eylem gerçekleştirir. Bu ortaya çıkan yeni kod kalıbı, sorunun cevabıdır. Turing’in bu varsayımsal makinesi, kodla ifade edilebilen (ve hesaplanabilir bir cevabı olan) herhangi bir hesaplama problemine cevap verebilecek kapasitededir.
Bir cihaz veya programlama dili, herhangi bir programı çalıştırarak veya Turing Makinesi’nin çalıştırabileceği veya çözebileceği herhangi bir sorunu çözerek bir Turing Makinesi’ni işlevi görebildiğinde, Turing Complete olarak kabul edilir. Öte yandan, bir cihaz veya programlama dili bunu yapamıyorsa, bu cihaza veya programlama diline Turing Incomplete denir.
Basit bir hesap makinesi, yalnızca birkaç tür hesaplama yapabildiğinden, Turing Incomplete olan bir sistem örneğidir. Buna karşılık, programlanabilir bir bilimsel hesap makinesi bir Turing Makinesi olarak kabul edilebilir.
Blok zincirleri ve Turing Completeness
Blokzinciri teknolojisinin bazı uygulamaları Turing Complete iken, bazıları ise Turing Incomplete'dir. Bu, uygulanan komut dosyası teknolojisine göre değişir. Örneğin, Bitcoin'de kullanılan yazılım dili kasıtlı olarak Turing Incomplete olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasındaki neden Turing Incomplete olarak amacına hizmet edebilmesidir. Eğer yazılım Turing Complete olsaydı, bu yazılımı daha karmaşık yapardı. Bu durumun sonucu olarak da daha karmaşık problemler ortaya çıkabilirdi. Yazılımı basit tutarak, geliştiriciler, yazılımlarının duruma göre nasıl tepki vereceğini tahmin edebilirler.
Diğer bir yandan Ethereum ise Turing Complete bir blok zinciri olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasında ki neden Turing Incomplete bir yazılımın akıllı sözleşmeleri anlayacak kapasiteye sahip olmamasıdır. Turing Complete olarak Ethereum, henüz var olmayan anlaşmalar da dahil olmak üzere gelecekteki herhangi bir anlaşmayı anlama ve uygulama yeteneğine sahiptir. Başka bir deyişle, Ethereum'un Turing Complete olması doğru talimatlara, yeterli zamana ve işlem gücüne sahip olduğu sürece kod tabanını hemen hemen her görevi gerçekleştirmek için kullanabileceği anlamına gelir.
Tartışma, Ethereum'un "Bitcoin Blockchain Turing Complete değildir, Ethereum öyledir" diyerek kendisini tanıtması ve pazarlamasıyla başladı ve aynı lige tüm yeni Blockchainler katıldı. Ethereum, merkezi olmayan uygulamalar için bir platformdur. Yani, bu uygulamaları yürütmek için merkezi bir varlık veya sunucu gerekmez. Uygulama birden fazla bilgisayarda çalışır ve bu nedenle onları kaldırmanın bir yolu yoktur. Bu tür uygulamaları yazmak için akıllı sözleşmelere ihtiyacınız olur. Akıllı sözleşmeler, Solidity in Ethereum ve Solidity is Turing Complete ile yazılır. Ethereum'un kurucusu Vitalik Buterin, Turing Complete Programlama dilini Döngülere izin veren dil olarak tanımlar.
Bitcoin Blockchain betik dilinin neden döngüleri desteklemediğinin arkasındaki tasarım kararı, spamleri önlemektir. Bazı kodlar milyonlarca yürütme gerektirebileceğinden ve ağa aşırı yük binebileceğinden, döngüler Blockchain'de tehlikeli olabilir. Ethereum, her işlem için ücret getirerek bunu çözmüştür. Bu nedenle, yürütülecek ifadeler ne kadar çoksa, ücret de o kadar fazladır.
Bitcoin, basit işlevler için tasarlanmıştır ve daha çok kripto varlık ve yalnızca transfer değerleri olarak hareket eder. Bitcoin Blockchain aslında "Turing Complete" dir.
Turing Completeness kavramının döngülerle hiçbir ilgisi yoktur. Ne kadar büyük olursa olsun, yalnızca her sorunun çözümüne vurgu yapar. Turing completeness elde etmek için Bitcoin Blockchain'in kullanılabileceği birkaç yol vardır.
Hesaplanabilirlik teorisinde, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek için kullanılabiliyorsa, bir veri işleme kuralları sisteminin (bir bilgisayarın komut seti, bir programlama dili veya bir hücresel otomat gibi) Turing Complete (tamamlanmış) veya hesaplama açısından evrensel olduğu söylenir.
Bu, bu sistemin diğer veri işleme kural kümelerini tanıyabileceği veya karar verebileceği anlamına gelir. Turing Complete, böyle bir veri işleme kural setinin gücünü ifade etmenin bir yolu olarak kullanılır. Bugün neredeyse tüm programlama dilleri Turing-complete’dir. Kavram, İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing'in adını almıştır.
İlgili bir kavram Turing denkliğidir. Eğer P, Q'yu simüle edebiliyorsa ve Q, P'yi simüle edebiliyorsa, iki P ve Q bilgisayarına eşdeğer denir. Church-Turing tezi, değerleri bir algoritma tarafından hesaplanabilen herhangi bir fonksiyonun bir Turing Makinesi, ve bu nedenle, herhangi bir gerçek dünyadaki bilgisayar bir Turing Makinesi’ni simüle edebiliyorsa Turing Makinesi’ne eşdeğerdir. Evrensel bir Turing Makinesi, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek ve olası herhangi bir gerçek dünya bilgisayarının hesaplama yönlerini genişletmek için kullanılabilir.
Bir şeyin Turing Complete olduğunu göstermek için, onun bazı Turing Complete sistemleri simüle etmek için kullanılabileceğini göstermek yeterlidir. Örneğin zorunlu bir dil ya da koşullu dallanma gibi. Elbette hiçbir fiziksel sistem sonsuz belleğe sahip olamaz ancak sonlu belleğin sınırlaması göz ardı edilirse, çoğu programlama dili aksi takdirde Turing-complete’dir.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 102,893.57
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,927.46
xrp
XRP (XRP) $ 2.39
tether
Tether (USDT) $ 1.00
solana
Solana (SOL) $ 244.32
bnb
BNB (BNB) $ 734.72
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.447829
cardano
Cardano (ADA) $ 1.23
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 3,923.22
tron
TRON (TRX) $ 0.341605
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 53.16
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000032
the-open-network
Toncoin (TON) $ 7.01
polkadot
Polkadot (DOT) $ 11.06
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 4,667.27
chainlink
Chainlink (LINK) $ 24.43
stellar
Stellar (XLM) $ 0.495002
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 102,442.45
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 611.45
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.304206
sui
Sui (SUI) $ 3.92
weth
WETH (WETH) $ 3,930.87
litecoin
Litecoin (LTC) $ 137.70
uniswap
Uniswap (UNI) $ 15.76
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 7.77
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000022
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.26
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 4,142.29
aptos
Aptos (APT) $ 14.12
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 14.65
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.718751
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.217413
vechain
VeChain (VET) $ 0.071232
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 37.47
usds
USDS (USDS) $ 0.998294
render-token
Render (RENDER) $ 10.13
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 1.93
bittensor
Bittensor (TAO) $ 680.43
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
filecoin
Filecoin (FIL) $ 7.98
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 1.15
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 13.41
blockstack
Stacks (STX) $ 2.92
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.161124
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.485083
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 9.99
aave
Aave (AAVE) $ 259.85
celestia
Celestia (TIA) $ 8.61
mantra-dao
MANTRA (OM) $ 3.98
monero
Monero (XMR) $ 204.97
immutable-x
Immutable (IMX) $ 2.17
mantle
Mantle (MNT) $ 1.08
dai
Dai (DAI) $ 1.00
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 24.81
okb
OKB (OKB) $ 58.90
fantom
Fantom (FTM) $ 1.26
dogwifcoin
dogwifhat (WIF) $ 3.35
injective-protocol
Injective (INJ) $ 33.45
optimism
Optimism (OP) $ 2.59
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000043
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.329185
theta-token
Theta Network (THETA) $ 3.06
ethena
Ethena (ENA) $ 0.962926
sei-network
Sei (SEI) $ 0.686974
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 1.87
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 3.57
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 1.79
gala
GALA (GALA) $ 0.060733
thorchain
THORChain (RUNE) $ 7.26
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 3,941.39
jasmycoin
JasmyCoin (JASMY) $ 0.048087
floki
FLOKI (FLOKI) $ 0.000239
the-sandbox
The Sandbox (SAND) $ 0.932861
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 103,001.60
eos
EOS (EOS) $ 1.36
based-brett
Brett (BRETT) $ 0.207362
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 4,404.44
lido-dao
Lido DAO (LDO) $ 2.24
kaia
Kaia (KAIA) $ 0.333715
maker
Maker (MKR) $ 2,179.48
pyth-network
Pyth Network (PYTH) $ 0.531453
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 1.42
flow
Flow (FLOW) $ 1.22
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 0.999693
mantle-staked-ether
Mantle Staked Ether (METH) $ 4,132.65
arweave
Arweave (AR) $ 27.19
iota
IOTA (IOTA) $ 0.494351
tezos
Tezos (XTZ) $ 1.72
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.032824
bitcoin-sv
Bitcoin SV (BSV) $ 85.84
stau
STAU (STAU) $ 0.167983
beam-2
Beam (BEAM) $ 0.031981
starknet
Starknet (STRK) $ 0.741258
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 4,064.71
renzo-restaked-eth
Renzo Restaked ETH (EZETH) $ 4,046.10
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 13.43
elrond-erd-2
MultiversX (EGLD) $ 57.32
virtual-protocol
Virtuals Protocol (VIRTUAL) $ 1.58
gatechain-token
Gate (GT) $ 12.54