loader image
WhatsApp Destek
Turing Complete

Turing Complete, gerekli talimatlarla birlikte yeterli zaman ve bellek verildiğinde, ne kadar karmaşık olursa olsun herhangi bir hesaplama problemini çözebilen bir makineyi ifade eder. Terim normalde modern programlama dillerini tanımlamak için kullanılır çünkü C ++, Python, JavaScript, vb. çoğu modern programlama dili Turing Complete'dir.
Turing Makinesi nedir?
Alan Turing, bir gün tüm sorunları çözebilecek bir makine yapılacağı hipotezini ortaya atan kişidir. Dolayısıyla bu makineye Turing Makinesi ismi verilmiştir. En büyük matematikçi ve bilgisayar bilimcilerinden Alan Turing’in geliştirdiği makine, her türlü teorik hesaplamayı yapabilmektedir. Herhangi bir programı çalıştırabilen ve her türlü sorunu çözebilen bir bilgisayarın nasıl oluşturulacağını açıkladı ancak bu cihaz ile işlemin ne kadar süreceğine dair net bir veri yoktur. Bazı işlemler sadece birkaç dakika sürerken bazıları 1000 yıl sürebilir ancak sorunun er ya da geç (hatta evren yok edildikten sonra bile) çözüleceğini garanti eder.
Turing Makinesi Nasıl Çalışır?
Alan, bu makineyi ikili kodları (0 ve 1) kullanan bir bant olarak hayal etmiştir. Bu makine her kareyi tek tek okuyabilecek bir okuma / yazma başlığına sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Alan’a göre bu kodlar makineye çözülmesi gereken soruyu sorarken, makine aynı anda sonuçları bu bantlara kaydedecekti. Dolayısıyla çözüm ne kadar uzunsa o kadar banta ihtiyaç duyulacaktı.
Makine başlığı bant boyunca hareket ederken, makine nasıl tepki vereceğini belirleyen basit bir talimatlar dizesi izler. Kaseti okur, talimatları izler ve ilerledikçe yeni bir kod yazmak için belirli bir eylem gerçekleştirir. Bu ortaya çıkan yeni kod kalıbı, sorunun cevabıdır. Turing’in bu varsayımsal makinesi, kodla ifade edilebilen (ve hesaplanabilir bir cevabı olan) herhangi bir hesaplama problemine cevap verebilecek kapasitededir.
Bir cihaz veya programlama dili, herhangi bir programı çalıştırarak veya Turing Makinesi’nin çalıştırabileceği veya çözebileceği herhangi bir sorunu çözerek bir Turing Makinesi’ni işlevi görebildiğinde, Turing Complete olarak kabul edilir. Öte yandan, bir cihaz veya programlama dili bunu yapamıyorsa, bu cihaza veya programlama diline Turing Incomplete denir.
Basit bir hesap makinesi, yalnızca birkaç tür hesaplama yapabildiğinden, Turing Incomplete olan bir sistem örneğidir. Buna karşılık, programlanabilir bir bilimsel hesap makinesi bir Turing Makinesi olarak kabul edilebilir.
Blok zincirleri ve Turing Completeness
Blokzinciri teknolojisinin bazı uygulamaları Turing Complete iken, bazıları ise Turing Incomplete'dir. Bu, uygulanan komut dosyası teknolojisine göre değişir. Örneğin, Bitcoin'de kullanılan yazılım dili kasıtlı olarak Turing Incomplete olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasındaki neden Turing Incomplete olarak amacına hizmet edebilmesidir. Eğer yazılım Turing Complete olsaydı, bu yazılımı daha karmaşık yapardı. Bu durumun sonucu olarak da daha karmaşık problemler ortaya çıkabilirdi. Yazılımı basit tutarak, geliştiriciler, yazılımlarının duruma göre nasıl tepki vereceğini tahmin edebilirler.
Diğer bir yandan Ethereum ise Turing Complete bir blok zinciri olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasında ki neden Turing Incomplete bir yazılımın akıllı sözleşmeleri anlayacak kapasiteye sahip olmamasıdır. Turing Complete olarak Ethereum, henüz var olmayan anlaşmalar da dahil olmak üzere gelecekteki herhangi bir anlaşmayı anlama ve uygulama yeteneğine sahiptir. Başka bir deyişle, Ethereum'un Turing Complete olması doğru talimatlara, yeterli zamana ve işlem gücüne sahip olduğu sürece kod tabanını hemen hemen her görevi gerçekleştirmek için kullanabileceği anlamına gelir.
Tartışma, Ethereum'un "Bitcoin Blockchain Turing Complete değildir, Ethereum öyledir" diyerek kendisini tanıtması ve pazarlamasıyla başladı ve aynı lige tüm yeni Blockchainler katıldı. Ethereum, merkezi olmayan uygulamalar için bir platformdur. Yani, bu uygulamaları yürütmek için merkezi bir varlık veya sunucu gerekmez. Uygulama birden fazla bilgisayarda çalışır ve bu nedenle onları kaldırmanın bir yolu yoktur. Bu tür uygulamaları yazmak için akıllı sözleşmelere ihtiyacınız olur. Akıllı sözleşmeler, Solidity in Ethereum ve Solidity is Turing Complete ile yazılır. Ethereum'un kurucusu Vitalik Buterin, Turing Complete Programlama dilini Döngülere izin veren dil olarak tanımlar.
Bitcoin Blockchain betik dilinin neden döngüleri desteklemediğinin arkasındaki tasarım kararı, spamleri önlemektir. Bazı kodlar milyonlarca yürütme gerektirebileceğinden ve ağa aşırı yük binebileceğinden, döngüler Blockchain'de tehlikeli olabilir. Ethereum, her işlem için ücret getirerek bunu çözmüştür. Bu nedenle, yürütülecek ifadeler ne kadar çoksa, ücret de o kadar fazladır.
Bitcoin, basit işlevler için tasarlanmıştır ve daha çok kripto varlık ve yalnızca transfer değerleri olarak hareket eder. Bitcoin Blockchain aslında "Turing Complete" dir.
Turing Completeness kavramının döngülerle hiçbir ilgisi yoktur. Ne kadar büyük olursa olsun, yalnızca her sorunun çözümüne vurgu yapar. Turing completeness elde etmek için Bitcoin Blockchain'in kullanılabileceği birkaç yol vardır.
Hesaplanabilirlik teorisinde, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek için kullanılabiliyorsa, bir veri işleme kuralları sisteminin (bir bilgisayarın komut seti, bir programlama dili veya bir hücresel otomat gibi) Turing Complete (tamamlanmış) veya hesaplama açısından evrensel olduğu söylenir.
Bu, bu sistemin diğer veri işleme kural kümelerini tanıyabileceği veya karar verebileceği anlamına gelir. Turing Complete, böyle bir veri işleme kural setinin gücünü ifade etmenin bir yolu olarak kullanılır. Bugün neredeyse tüm programlama dilleri Turing-complete’dir. Kavram, İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing'in adını almıştır.
İlgili bir kavram Turing denkliğidir. Eğer P, Q'yu simüle edebiliyorsa ve Q, P'yi simüle edebiliyorsa, iki P ve Q bilgisayarına eşdeğer denir. Church-Turing tezi, değerleri bir algoritma tarafından hesaplanabilen herhangi bir fonksiyonun bir Turing Makinesi, ve bu nedenle, herhangi bir gerçek dünyadaki bilgisayar bir Turing Makinesi’ni simüle edebiliyorsa Turing Makinesi’ne eşdeğerdir. Evrensel bir Turing Makinesi, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek ve olası herhangi bir gerçek dünya bilgisayarının hesaplama yönlerini genişletmek için kullanılabilir.
Bir şeyin Turing Complete olduğunu göstermek için, onun bazı Turing Complete sistemleri simüle etmek için kullanılabileceğini göstermek yeterlidir. Örneğin zorunlu bir dil ya da koşullu dallanma gibi. Elbette hiçbir fiziksel sistem sonsuz belleğe sahip olamaz ancak sonlu belleğin sınırlaması göz ardı edilirse, çoğu programlama dili aksi takdirde Turing-complete’dir.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 93,838.14
ethereum
Ethereum (ETH) $ 1,772.52
tether
Tether (USDT) $ 1.00
xrp
XRP (XRP) $ 2.20
bnb
BNB (BNB) $ 603.11
solana
Solana (SOL) $ 152.91
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.181975
cardano
Cardano (ADA) $ 0.718091
tron
TRON (TRX) $ 0.243894
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 1,770.92
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 93,703.11
sui
Sui (SUI) $ 3.35
chainlink
Chainlink (LINK) $ 15.00
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 22.32
stellar
Stellar (XLM) $ 0.279908
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.20
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000014
the-open-network
Toncoin (TON) $ 3.21
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.187454
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 2,127.25
usds
USDS (USDS) $ 1.00
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 355.74
polkadot
Polkadot (DOT) $ 4.36
litecoin
Litecoin (LTC) $ 84.32
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 18.94
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 4.46
binance-bridged-usdt-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDT (BNB Smart Chain) (BSC-USD) $ 1.00
weth
WETH (WETH) $ 1,774.09
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
pi-network
Pi Network (PI) $ 0.656851
monero
Monero (XMR) $ 229.17
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 28.84
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 1,889.88
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 93,798.13
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000009
uniswap
Uniswap (UNI) $ 5.80
aptos
Aptos (APT) $ 5.54
dai
Dai (DAI) $ 1.00
bittensor
Bittensor (TAO) $ 358.64
okb
OKB (OKB) $ 51.43
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.97491
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 2.54
gatechain-token
Gate (GT) $ 23.47
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 5.27
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 16.91
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.098342
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.05
tokenize-xchange
Tokenize Xchange (TKX) $ 31.81
blackrock-usd-institutional-digital-liquidity-fund
BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund (BUIDL) $ 1.00
aave
Aave (AAVE) $ 167.53
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.091645
mantle
Mantle (MNT) $ 0.738997
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 12.17
render-token
Render (RENDER) $ 4.49
vechain
VeChain (VET) $ 0.027034
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.244384
ethena-staked-usde
Ethena Staked USDe (SUSDE) $ 1.17
ethena
Ethena (ENA) $ 0.365073
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 4.53
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.22456
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 93,466.04
filecoin
Filecoin (FIL) $ 2.90
fasttoken
Fasttoken (FTN) $ 4.25
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 0.699451
celestia
Celestia (TIA) $ 2.88
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.342507
sonic-3
Sonic (prev. FTM) (S) $ 0.511406
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 0.99843
jupiter-perpetuals-liquidity-provider-token
Jupiter Perpetuals Liquidity Provider Token (JLP) $ 4.14
solv-btc
Solv Protocol SolvBTC (SOLVBTC) $ 93,362.01
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 0.469209
blockstack
Stacks (STX) $ 0.873567
optimism
Optimism (OP) $ 0.79561
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 10.41
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 160.06
maker
Maker (MKR) $ 1,502.96
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000016
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 0.911692
xdce-crowd-sale
XDC Network (XDC) $ 0.074322
fartcoin
Fartcoin (FARTCOIN) $ 1.12
nexo
NEXO (NEXO) $ 1.11
immutable-x
Immutable (IMX) $ 0.596453
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 1,773.40
story-2
Story (IP) $ 3.93
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.0166
eos
EOS (EOS) $ 0.684012
sei-network
Sei (SEI) $ 0.202813
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 1,847.06
injective-protocol
Injective (INJ) $ 10.15
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.095768
wbnb
Wrapped BNB (WBNB) $ 603.20
curve-dao-token
Curve DAO (CRV) $ 0.680784
usdt0
USDT0 (USDT0) $ 1.00
paypal-usd
PayPal USD (PYUSD) $ 1.00
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 2,000.22
binance-bridged-usdc-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDC (BNB Smart Chain) (USDC) $ 1.00
tether-gold
Tether Gold (XAUT) $ 3,361.10
jasmycoin
JasmyCoin (JASMY) $ 0.016894
polygon-bridged-usdt-polygon
Polygon Bridged USDT (Polygon) (USDT) $ 1.00