loader image
WhatsApp Destek
Turing Complete

Turing Complete, gerekli talimatlarla birlikte yeterli zaman ve bellek verildiğinde, ne kadar karmaşık olursa olsun herhangi bir hesaplama problemini çözebilen bir makineyi ifade eder. Terim normalde modern programlama dillerini tanımlamak için kullanılır çünkü C ++, Python, JavaScript, vb. çoğu modern programlama dili Turing Complete'dir.
Turing Makinesi nedir?
Alan Turing, bir gün tüm sorunları çözebilecek bir makine yapılacağı hipotezini ortaya atan kişidir. Dolayısıyla bu makineye Turing Makinesi ismi verilmiştir. En büyük matematikçi ve bilgisayar bilimcilerinden Alan Turing’in geliştirdiği makine, her türlü teorik hesaplamayı yapabilmektedir. Herhangi bir programı çalıştırabilen ve her türlü sorunu çözebilen bir bilgisayarın nasıl oluşturulacağını açıkladı ancak bu cihaz ile işlemin ne kadar süreceğine dair net bir veri yoktur. Bazı işlemler sadece birkaç dakika sürerken bazıları 1000 yıl sürebilir ancak sorunun er ya da geç (hatta evren yok edildikten sonra bile) çözüleceğini garanti eder.
Turing Makinesi Nasıl Çalışır?
Alan, bu makineyi ikili kodları (0 ve 1) kullanan bir bant olarak hayal etmiştir. Bu makine her kareyi tek tek okuyabilecek bir okuma / yazma başlığına sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Alan’a göre bu kodlar makineye çözülmesi gereken soruyu sorarken, makine aynı anda sonuçları bu bantlara kaydedecekti. Dolayısıyla çözüm ne kadar uzunsa o kadar banta ihtiyaç duyulacaktı.
Makine başlığı bant boyunca hareket ederken, makine nasıl tepki vereceğini belirleyen basit bir talimatlar dizesi izler. Kaseti okur, talimatları izler ve ilerledikçe yeni bir kod yazmak için belirli bir eylem gerçekleştirir. Bu ortaya çıkan yeni kod kalıbı, sorunun cevabıdır. Turing’in bu varsayımsal makinesi, kodla ifade edilebilen (ve hesaplanabilir bir cevabı olan) herhangi bir hesaplama problemine cevap verebilecek kapasitededir.
Bir cihaz veya programlama dili, herhangi bir programı çalıştırarak veya Turing Makinesi’nin çalıştırabileceği veya çözebileceği herhangi bir sorunu çözerek bir Turing Makinesi’ni işlevi görebildiğinde, Turing Complete olarak kabul edilir. Öte yandan, bir cihaz veya programlama dili bunu yapamıyorsa, bu cihaza veya programlama diline Turing Incomplete denir.
Basit bir hesap makinesi, yalnızca birkaç tür hesaplama yapabildiğinden, Turing Incomplete olan bir sistem örneğidir. Buna karşılık, programlanabilir bir bilimsel hesap makinesi bir Turing Makinesi olarak kabul edilebilir.
Blok zincirleri ve Turing Completeness
Blokzinciri teknolojisinin bazı uygulamaları Turing Complete iken, bazıları ise Turing Incomplete'dir. Bu, uygulanan komut dosyası teknolojisine göre değişir. Örneğin, Bitcoin'de kullanılan yazılım dili kasıtlı olarak Turing Incomplete olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasındaki neden Turing Incomplete olarak amacına hizmet edebilmesidir. Eğer yazılım Turing Complete olsaydı, bu yazılımı daha karmaşık yapardı. Bu durumun sonucu olarak da daha karmaşık problemler ortaya çıkabilirdi. Yazılımı basit tutarak, geliştiriciler, yazılımlarının duruma göre nasıl tepki vereceğini tahmin edebilirler.
Diğer bir yandan Ethereum ise Turing Complete bir blok zinciri olarak tasarlanmıştır. Bunun arkasında ki neden Turing Incomplete bir yazılımın akıllı sözleşmeleri anlayacak kapasiteye sahip olmamasıdır. Turing Complete olarak Ethereum, henüz var olmayan anlaşmalar da dahil olmak üzere gelecekteki herhangi bir anlaşmayı anlama ve uygulama yeteneğine sahiptir. Başka bir deyişle, Ethereum'un Turing Complete olması doğru talimatlara, yeterli zamana ve işlem gücüne sahip olduğu sürece kod tabanını hemen hemen her görevi gerçekleştirmek için kullanabileceği anlamına gelir.
Tartışma, Ethereum'un "Bitcoin Blockchain Turing Complete değildir, Ethereum öyledir" diyerek kendisini tanıtması ve pazarlamasıyla başladı ve aynı lige tüm yeni Blockchainler katıldı. Ethereum, merkezi olmayan uygulamalar için bir platformdur. Yani, bu uygulamaları yürütmek için merkezi bir varlık veya sunucu gerekmez. Uygulama birden fazla bilgisayarda çalışır ve bu nedenle onları kaldırmanın bir yolu yoktur. Bu tür uygulamaları yazmak için akıllı sözleşmelere ihtiyacınız olur. Akıllı sözleşmeler, Solidity in Ethereum ve Solidity is Turing Complete ile yazılır. Ethereum'un kurucusu Vitalik Buterin, Turing Complete Programlama dilini Döngülere izin veren dil olarak tanımlar.
Bitcoin Blockchain betik dilinin neden döngüleri desteklemediğinin arkasındaki tasarım kararı, spamleri önlemektir. Bazı kodlar milyonlarca yürütme gerektirebileceğinden ve ağa aşırı yük binebileceğinden, döngüler Blockchain'de tehlikeli olabilir. Ethereum, her işlem için ücret getirerek bunu çözmüştür. Bu nedenle, yürütülecek ifadeler ne kadar çoksa, ücret de o kadar fazladır.
Bitcoin, basit işlevler için tasarlanmıştır ve daha çok kripto varlık ve yalnızca transfer değerleri olarak hareket eder. Bitcoin Blockchain aslında "Turing Complete" dir.
Turing Completeness kavramının döngülerle hiçbir ilgisi yoktur. Ne kadar büyük olursa olsun, yalnızca her sorunun çözümüne vurgu yapar. Turing completeness elde etmek için Bitcoin Blockchain'in kullanılabileceği birkaç yol vardır.
Hesaplanabilirlik teorisinde, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek için kullanılabiliyorsa, bir veri işleme kuralları sisteminin (bir bilgisayarın komut seti, bir programlama dili veya bir hücresel otomat gibi) Turing Complete (tamamlanmış) veya hesaplama açısından evrensel olduğu söylenir.
Bu, bu sistemin diğer veri işleme kural kümelerini tanıyabileceği veya karar verebileceği anlamına gelir. Turing Complete, böyle bir veri işleme kural setinin gücünü ifade etmenin bir yolu olarak kullanılır. Bugün neredeyse tüm programlama dilleri Turing-complete’dir. Kavram, İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing'in adını almıştır.
İlgili bir kavram Turing denkliğidir. Eğer P, Q'yu simüle edebiliyorsa ve Q, P'yi simüle edebiliyorsa, iki P ve Q bilgisayarına eşdeğer denir. Church-Turing tezi, değerleri bir algoritma tarafından hesaplanabilen herhangi bir fonksiyonun bir Turing Makinesi, ve bu nedenle, herhangi bir gerçek dünyadaki bilgisayar bir Turing Makinesi’ni simüle edebiliyorsa Turing Makinesi’ne eşdeğerdir. Evrensel bir Turing Makinesi, herhangi bir Turing Makinesi’ni simüle etmek ve olası herhangi bir gerçek dünya bilgisayarının hesaplama yönlerini genişletmek için kullanılabilir.
Bir şeyin Turing Complete olduğunu göstermek için, onun bazı Turing Complete sistemleri simüle etmek için kullanılabileceğini göstermek yeterlidir. Örneğin zorunlu bir dil ya da koşullu dallanma gibi. Elbette hiçbir fiziksel sistem sonsuz belleğe sahip olamaz ancak sonlu belleğin sınırlaması göz ardı edilirse, çoğu programlama dili aksi takdirde Turing-complete’dir.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 67,807.17
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,245.69
tether
Tether (USDT) $ 0.999669
bnb
BNB (BNB) $ 578.58
solana
Solana (SOL) $ 182.84
usd-coin
USDC (USDC) $ 0.999542
xrp
XRP (XRP) $ 0.595771
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 3,245.89
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.13409
the-open-network
Toncoin (TON) $ 6.68
cardano
Cardano (ADA) $ 0.415174
tron
TRON (TRX) $ 0.137376
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 28.63
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 67,822.17
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000017
chainlink
Chainlink (LINK) $ 13.55
polkadot
Polkadot (DOT) $ 5.83
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 378.70
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 5.66
uniswap
Uniswap (UNI) $ 7.63
leo-token
LEO Token (LEO) $ 5.81
litecoin
Litecoin (LTC) $ 71.32
dai
Dai (DAI) $ 0.999692
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000012
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 3,388.94
matic-network
Polygon (MATIC) $ 0.512744
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 9.95
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.181823
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 22.84
aptos
Aptos (APT) $ 7.00
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 0.998459
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 1.26
stellar
Stellar (XLM) $ 0.102567
monero
Monero (XMR) $ 162.38
blockstack
Stacks (STX) $ 1.86
mantle
Mantle (MNT) $ 0.838499
filecoin
Filecoin (FIL) $ 4.58
render-token
Render (RENDER) $ 6.69
dogwifcoin
dogwifhat (WIF) $ 2.59
injective-protocol
Injective (INJ) $ 25.47
bittensor
Bittensor (TAO) $ 345.92
okb
OKB (OKB) $ 41.18
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.068567
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.091246
maker
Maker (MKR) $ 2,627.90
immutable-x
Immutable (IMX) $ 1.58
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.722727
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 6.17
vechain
VeChain (VET) $ 0.028445
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 0.997943
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000029
arweave
Arweave (AR) $ 30.29
sui
Sui (SUI) $ 0.779283
optimism
Optimism (OP) $ 1.72
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.199329
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 3,636.63
floki
FLOKI (FLOKI) $ 0.00018
renzo-restaked-eth
Renzo Restaked ETH (EZETH) $ 3,295.62
thorchain
THORChain (RUNE) $ 4.68
mantle-staked-ether
Mantle Staked Ether (METH) $ 3,367.48
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 1.13
theta-token
Theta Network (THETA) $ 1.50
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 10.11
notcoin
Notcoin (NOT) $ 0.014159
aave
Aave (AAVE) $ 97.53
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 1.07
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.990952
pyth-network
Pyth Network (PYTH) $ 0.387537
jasmycoin
JasmyCoin (JASMY) $ 0.02901
lido-dao
Lido DAO (LDO) $ 1.56
fantom
Fantom (FTM) $ 0.458651
based-brett
Brett (BRETT) $ 0.129369
coredaoorg
Core (CORE) $ 1.37
celestia
Celestia (TIA) $ 5.95
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.142506
sei-network
Sei (SEI) $ 0.367166
ether-fi-staked-eth
ether.fi Staked ETH (EETH) $ 3,249.24
quant-network
Quant (QNT) $ 72.85
flow
Flow (FLOW) $ 0.663409
gatechain-token
Gate (GT) $ 7.64
mantra-dao
MANTRA (OM) $ 1.19
msol
Marinade Staked SOL (MSOL) $ 220.65
popcat
Popcat (POPCAT) $ 0.959361
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 9.64
beam-2
Beam (BEAM) $ 0.018237
elrond-erd-2
MultiversX (EGLD) $ 33.28
bitcoin-sv
Bitcoin SV (BSV) $ 45.57
axie-infinity
Axie Infinity (AXS) $ 6.05
helium
Helium (HNT) $ 5.29
gala
GALA (GALA) $ 0.023576
ethereum-name-service
Ethereum Name Service (ENS) $ 26.52
bittorrent
BitTorrent (BTT) $ 0.00000089567998
eos
EOS (EOS) $ 0.576183
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.019294
tokenize-xchange
Tokenize Xchange (TKX) $ 10.41
neo
NEO (NEO) $ 11.69
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 3,309.37
ordinals
ORDI (ORDI) $ 38.49
akash-network
Akash Network (AKT) $ 3.30
dydx-chain
dYdX (DYDX) $ 1.29