loader image
WhatsApp Destek
Oracle

"Oracle’’, günlük sıcaklık veya bir siyasi adayın aldığı oy sayısı gibi dış dünyadan verileri Ethereum gibi bir Blockchain’e göndermektedir. Blockchain’deki akıllı bir sözleşme daha sonra verileri, genellikle para verip vermeyeceğine ve kime dağıtılacağına karar vermek için kullanabilmektedir. Buna somut bir örnek olarak, çiftçiler bazen kuraklığın mahsullerini yok etmesi durumunda sigorta sağlayan tarımsal türevler satın almaktadırlar. Eğer havanın gidişatı bir sezonluk için de olsa çiftçinin istediği gibi gitmezse, türev ürün ona kayıpları telafi etmek için toplu bir ödeme yapmaktadır.
Oracle, bir Ethereum akıllı sözleşmesinin, bahsi geçen görev dizisini otomatik olarak gerçekleştirmesine olanak sağlamaktadır. Akıllı sözleşmeler, sadece doğru koşullar oluştuğu takdirde bir ilişkinin şartlarını yerine getiren Ethereum gibi Blockchainler tarafından mümkün kılınan araçlar olarak bilinmektedir. Ethereum ayrıca, piyasa değeri olan ether (ETH, -%0.69) ile dünyanın en büyük ikinci kripto para birimini desteklemektedir.
Örnek olarak, yukarıda açıklandığı gibi bir hava durumu oracle’ı sezon sonunda, akıllı sözleşmeye bu sezon yalnızca on gün veya daha az yağmur yağdığını bildirebilmektedir. Bu bilgiyi doğrudan akıllı sözleşmeye göndermekte ve daha sonra çiftçiye ödeme yapması gerektiğini bilmektedir.
Tersi bir durumda ise, bir başka deyişle mevsim gereğinden fazla yağmur görürse, hava durumu oracle’ı akıllı sözleşmeyi bilgilendirecek ve çiftçiye ödeme yapmayacaktır. Esasen oracle, bir varlık tarafından çalıştırılan ‘feed-run’ olarak tanımlanmaktadır, yukarıdaki örnekte ise bu bir hava durumu oracle’dır. Ethereum gibi Blockchainler üçüncü taraflardan uzaklaşmak için yaratılmıştır, oracle bunlardan bir tanesi olarak bilinmektedir.
Herhangi bir veri kaynağına karşı güven yaşamak belirli sorunlar doğurabilmektedir. Buna örnek olarak, bir oracle'ın veri akışının sahibi, akıllı sözleşmeleri kendi lehine çevirmek için yanlış veriler yayınlayabilir. Alternatif olarak ise herhangi bir kişi verileri kendi lehine çevirmek için veri akışını hackleyebilir.
Oracle’a bağımlı olmayan akıllı sözleşmelerde ise bu sorun yaşanmamaktadır. Ek olarak, araştırmacılar bu sorunu hafifletmek ve daha merkezi olmayan veya kötü niyetli kişilere karşı korunan oracle’lar oluşturmak için çeşitli yollar araştırmaktadırlar. Araştırma alanlarından biri ise, oracle bilgisayarlarının Güvenilir Yürütme Ortamlarını (Trusted Execution Environment, TEE), yani ekstra güvenlikli özel donanım alanları olarak bilinmektedir. Böylelikle herhangi bir siber saldırıya karşı güvenli bir ortam oluşturulabilmektedir.
Oracle, spesifik alan kullanımına göre birçok farklı şekilde tanımlanabilmektedir. Blockchain endüstrisinde oracle, temelde akıllı sözleşmeler ve diğer harici kaynaklar arasında bir köprü olarak kullanılan bir veri kaynağıdır. Oracle, yalnızca harici veri kaynaklarıyla iletişim kuran bir veri kaynağı değil, aynı zamanda sağlanan verilerin doğruluğunu kontrol eden ve doğrulayan bir aracıdır. Bu nedenle, akıllı sözleşmelere hayati ve güvenilir bilgiler sağlamaktan oracle'lar sorumludur ve akıllı sözleşmeler ise bu bilgilerden yola çıkarak belirli görevleri yerine getirmektedir.
Oracleların önemi, Blockchain akıllı sözleşmelerinin yalnızca kendi dijital ağlarında bulunan verilere erişebildiği durumuna dayanmaktadır. Bu nedenle, gerçek dünya olaylarını (deterministik olmayan veriler) akıllı sözleşmeler tarafından tanınan dijital değerlere (deterministik veriler) “çeviren” bir iletişim aracı olarak oraclelara ihtiyaç duyulmaktadır.
Oracle Türleri
Blockchain oracleları kullanım durumlarına göre sınıflandırılabilir. Bu farklı sınıflandırmalara aşağıdaki gibi açıklanmaktadır.
Donanım Oraclelar
Fiziksel sistemler ve teknolojilerle bütünleşerek akıllı sözleşmeler için pratik hayatta kullanmak için gerekli olan verileri sağlamaktadırlar. Örnek olarak, donanım oraclelar çeşitli endüstrilerde (otomobil, ilaç, tedarik zinciri vb.) kullanılan RFID sensörleri ile iletişim kurabilmektedir.
Yazılım Oraclelar
En yaygın olarak kullanılan yazılım oracleları arasında, pazar fiyatları, uçuş durumu (uçaklar için hava trafiği) ve hava durumu verileri gibi harici programlardan ve web API'lerinden çevrimiçi verileri alan yazılımlar bulunmaktadır.
Fikirbirliği Oraclelar
Toplanan verilerin geçerliliğini ve doğruluğunu belirlemek için belirli yöntemleri izleyerek, belirli sayıda başka oraclelardan büyük miktarda veri toplayan merkezi olmayan oraclelar olarak bilinmektedir. Augur ve Gnosis gibi tahmin piyasası platformlarında fikir birliği oracleları kullanılmaktadır.
Gelen Oraclelar
Harici verileri akıllı sözleşmelere veya yazılım oraclelarına iletmesi ile bilinmektedir. Bir dizi “eğer” yönergesi olarak yapılandırılabilir (örn. “Bir varlık belirli bir fiyata ulaşırsa, bir satın alma siparişi vermeyi sağlayabilir”).
Giden Oraclelar
Akıllı sözleşmeler verilerini harici sistemlere aktararak akıllı sözleşmelerin Blockchain olmayan kaynaklarla iletişim kurmasını mümkün kılmaktadır.
Genel olarak Blockchain oracleı, doğru çalışması için harici izne bağlı olan üçüncü taraf bir veri kaynağından oluşmaktadır. Bu durum, genellikle merkezi varlıklar tarafından sağlanan bir araç oldukları anlamına gelmektedir. Çoğu oracle akıllı sözleşmelerin merkezi olmayan özelliklerini kullanamama sebebi budur.
Oracle Problemi
Merkezi oraclelar tarafından sağlanan verilere bağlı olarak, akıllı sözleşmeler farklı işlevleri yerine getirirler, bir başka deyişle bu durum oracleların akıllı sözleşmeler üzerinde bir tür kontrole sahip olduğunu göstermektedir. Üçüncü taraf oraclelarının güvensiz akıllı sözleşmelere ve Blockchain sistemlerine getirdiği merkezi bir güven çatışması olarak bilinen durum Oracle Problemi olarak adlandırılmaktadır.
Fikirbiriliği oracleları gibi merkezi olmayan oraclelar her ne kadar da bu soruna olası bir çözüm olarak gözüksede, merkezi olmayan sistemlerde oracle ağlarının güvenli, işlevsel ve güven sistemine ihtiyaç duyulmayan bir şekilde uygulanması oldukça zordur.
Oracle Kullanan Uygulamalar
Birçok Ethereum uygulaması oracle kullanmaktadır. Buna örnek olarak bir tahmin piyasası olan Augur, katılımcıların gelecekte ne olacağına dair bahse girmelerini sağlamaktadır. Katılımcılar, “Joe Biden 2024 seçimini kazanacak mı?” sorusuna “evet” veya “hayır” bahsine girebilmektedir. Augur, Biden'ın kazanıp kazanmadığını anlamak için oracle'dan gelen verileri kullanacak ve böylece bahsi sonuçlandıracaktır.
Chainlink gibi diğer platformlar ise, oracle platformlarını kendi merkezi parçası haline getirmekte ve oracleları yanlış bilgilere karşı dirençli hale getirmenin çeşitli yollarını araştırmaktadırlar.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 93,250.98
ethereum
Ethereum (ETH) $ 1,750.53
tether
Tether (USDT) $ 1.00
xrp
XRP (XRP) $ 2.18
bnb
BNB (BNB) $ 599.31
solana
Solana (SOL) $ 151.29
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.179089
cardano
Cardano (ADA) $ 0.705712
tron
TRON (TRX) $ 0.243543
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 1,747.72
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 93,256.99
sui
Sui (SUI) $ 3.30
chainlink
Chainlink (LINK) $ 14.78
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 21.93
stellar
Stellar (XLM) $ 0.275795
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.20
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000014
the-open-network
Toncoin (TON) $ 3.17
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.1849
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 2,107.81
usds
USDS (USDS) $ 1.00
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 349.91
polkadot
Polkadot (DOT) $ 4.25
litecoin
Litecoin (LTC) $ 83.31
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 18.74
binance-bridged-usdt-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDT (BNB Smart Chain) (BSC-USD) $ 1.00
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 4.42
weth
WETH (WETH) $ 1,758.00
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
pi-network
Pi Network (PI) $ 0.6512
monero
Monero (XMR) $ 228.93
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 28.79
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 1,871.80
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 93,278.99
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000009
uniswap
Uniswap (UNI) $ 5.72
aptos
Aptos (APT) $ 5.39
dai
Dai (DAI) $ 1.00
okb
OKB (OKB) $ 51.17
bittensor
Bittensor (TAO) $ 354.23
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 2.50
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.953535
gatechain-token
Gate (GT) $ 23.33
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 5.17
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.05
tokenize-xchange
Tokenize Xchange (TKX) $ 31.82
blackrock-usd-institutional-digital-liquidity-fund
BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund (BUIDL) $ 1.00
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 16.66
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.097029
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.090424
aave
Aave (AAVE) $ 164.42
mantle
Mantle (MNT) $ 0.737759
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 11.87
render-token
Render (RENDER) $ 4.42
vechain
VeChain (VET) $ 0.026545
ethena-staked-usde
Ethena Staked USDe (SUSDE) $ 1.17
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.240377
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 4.44
ethena
Ethena (ENA) $ 0.351862
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 92,852.88
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.221919
filecoin
Filecoin (FIL) $ 2.84
fasttoken
Fasttoken (FTN) $ 4.25
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 0.676749
celestia
Celestia (TIA) $ 2.80
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.337265
sonic-3
Sonic (prev. FTM) (S) $ 0.503271
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 0.999591
jupiter-perpetuals-liquidity-provider-token
Jupiter Perpetuals Liquidity Provider Token (JLP) $ 4.12
solv-btc
Solv Protocol SolvBTC (SOLVBTC) $ 92,967.91
blockstack
Stacks (STX) $ 0.880514
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 0.467715
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 10.36
optimism
Optimism (OP) $ 0.779062
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 158.63
maker
Maker (MKR) $ 1,483.66
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000016
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 0.905577
xdce-crowd-sale
XDC Network (XDC) $ 0.074327
nexo
NEXO (NEXO) $ 1.10
quant-network
Quant (QNT) $ 74.04
fartcoin
Fartcoin (FARTCOIN) $ 1.06
immutable-x
Immutable (IMX) $ 0.583589
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 1,748.60
story-2
Story (IP) $ 3.89
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.016289
sei-network
Sei (SEI) $ 0.199545
eos
EOS (EOS) $ 0.669098
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 1,829.62
injective-protocol
Injective (INJ) $ 9.98
wbnb
Wrapped BNB (WBNB) $ 599.20
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.094108
curve-dao-token
Curve DAO (CRV) $ 0.669228
usdt0
USDT0 (USDT0) $ 1.00
paypal-usd
PayPal USD (PYUSD) $ 1.00
binance-bridged-usdc-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDC (BNB Smart Chain) (USDC) $ 1.00
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 1,981.65
tether-gold
Tether Gold (XAUT) $ 3,355.70
polygon-bridged-usdt-polygon
Polygon Bridged USDT (Polygon) (USDT) $ 1.00