loader image
WhatsApp Destek
Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon-Decentralized Autonomous Organization (DAO)

DAO kısaltması ile Decentralized Autonomus Organizatoin, merkezi olmayan otonom organizasyon anlamına gelmektedir. Genel olarak, bir DAO, merkezi olmayan bir kuruluşun hangi eylemleri gerçekleştireceğini tanımlayan sabit kodlanmış bir kurallar sistemidir. Bununla birlikte DAO terimi, 2016'da Ethereum blok zincirinde kavramsallaştırılan "The DAO" adlı bir organizasyona da atıfta bulunmak için kullanılmaktadır. DAO'lar, dünya çapında benzer düşünen insanlarla çalışmanın etkili ve güvenli bir yoludur.
Basitçe söylemek gerekirse bir DAO, geleneksel şirketlerin aksine, açık kaynak koduna dayanan ve tamamen kendi topluluğu tarafından işletilen belirli bir organizasyon türünü ifade etmektedir. Bu nedenle, bir DAO'nun temel yapısı ve çalışma mekanizmaları, geleneksel işletmelerde oldukça yaygın olan herhangi bir hiyerarşik yönetime dayanmamaktadır.
DAO’lar Nasıl Yönetilir?
Bir DAO'dan sorumlu tek bir kişi veya yönetim kurulu yoktur ve adından da anlaşılacağı gibi, merkezi olmayan bir yönetim biçimi ile yönetilir. DAO'lar, bilgisayarla kodlanmış kurallar (akıllı sözleşmeler) tarafından yürütülür ve katkıda bulunanların ve topluluk üyelerinin ortak çalışmaları tarafından yönetilir.
Merkezi olmayan kuruluş fikri yeni olmasa da, bazı çalışma mekanizmalarını ve işlevlerini otomatikleştirmek için akıllı sözleşmeler kullanmak DAO'yu yararlı ve ilginç bir kavram haline getiren şeydir. Böylesine yenilikçi bir yapı, çeşitli faaliyet türlerinin tamamen merkezi olmayan ve otomatikleştirilmiş bir şekilde yürütülebildiği yepyeni bir iş modeli sağlar.
DAO’ları, üyeleri tarafından toplu olarak sahip olunan ve yönetilen, internet tabanlı bir işletme gibi düşünebilirsiniz. Grubun onayı olmadan kimsenin erişme yetkisi olmayan yerleşik hazineleri vardır. Kararlar, kuruluştaki herkesin söz sahibi olmasını sağlamak için teklifler ve oylamalar ile yönetilmektedir. Her şey ortadadır ve harcamayla ilgili kurallar, kodlar aracılığıyla DAO'ya işlenmektedir.
DAO'lar Nasıl Çalışır?
Bir DAO'nun omurgası, akıllı kontrattır. Kontrat, organizasyonun kurallarını tanımlar ve grubun hazinesini elinde tutar. Konrat Ethereum'da yayınlandıktan sonra, oylama dışında hiç kimse kuralları değiştiremez. Herhangi biri koddaki kurallar ve mantık kapsamında olmayan bir şey yapmaya çalışırsa başarısız olur ve hazine de akıllı kontrat tarafından tanımlandığı için bu durum grubun onayı olmadan kimsenin parayı harcayamayacağı anlamına gelir. Bu da DAO'ların merkezi bir otoriteye ihtiyacı olmadığı anlamına gelmektedir. Merkezi bir otorite yerine grup toplu olarak kararlar alır ve oylar geçtiğinde ödemeler otomatik olarak yetkilendirilir. Akıllı kontratlar, Ethereum'da yayınlandıktan sonra değiştirilmeye karşı korumalıdır. Her şey herkese açık olduğu için hiç kimse insanlar fark etmeden kodu, yani DAO kurallarını düzenleyemez.
DAO’lar Nerede Kullanılır?
DAO modelinin yararlı olabileceği birkaç kayda değer kullanım durumu arasında otomatikleştirilmiş kaynak yaratma kampanyaları (ICO'lar gibi), dijital belirteçlerin verilmesi ve varlıkların tokenleştirilmesinin yanı sıra karar verme ve teklif oylama sistemleri yer alır. Ek olarak, DAO modeli, insan girdisine olan ihtiyacı azaltarak daha verimli sistemlerin oluşturulmasını sağlar ve bu da genel operasyonel maliyetleri ve insan davranışlarıyla oluşan riskleri azaltır.
Bitcoin'in bankalara ve diğer güvenilir üçüncü şahıslara olan ihtiyacı ortadan kaldıran bir eşler arası dijital ekonomik sistem yaratması gibi DAO'lar da akıllı sözleşmelerle desteklenen merkezi olmayan yönetim modellerini kullanarak çok çeşitli sektörlerde devrim yaratma potansiyeline sahiptir.
Neden DAO'lara ihtiyacımız var?
Finansman ve para içeren konularla ilgili bir kurumla çalışmaya başlamak için kuruma güven duyulması gerekir. Kripto para sektöründe birlikte çalışacağınız tüm kurumlar online olduğu için yalnızca internette etkileşim kurduğunuz birine güvenmek zor olabilir. DAO'lar sayesinde gruptaki başka kimseye güvenmeniz gerekmez; sadece DAO'nun %100 şeffaf ve herkes tarafından doğrulanabilir koduna güvenmeniz yeterlidir.
Merkezi olmayan otonom orginazsyonlar (DAO) ile sıradan organizasyonlar arasındaki farkları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
DAOSıradan Bir Organizasyon
Genellikle düz ve tamamen demokratiktir.Genellikle hiyerarşiktir.
Uygulanacak herhangi bir değişiklik için üyeler tarafından oylama gerekmektedir.Yapıya bağlı olarak, tek bir taraftan değişiklik talep edilebilir veya oylama önerilebilmektedir.
Sayılan oylar ve sonuçlar güvenilir aracı olmadan da otomatik olarak eklenir.Oylamaya izin veriliyorsa, oylar dahili olarak sayılır ve oylamanın sonucu manuel olarak ele alınmalıdır.
Sunulan hizmetler, merkezi olmayan bir şekilde otomatik olarak işlenir (örneğin, hayırseverlik fonlarının dağıtımı).Manipülasyona yatkın insan kullanımı veya merkezi olarak kontrol edilen otomasyon gerektirir.
Tüm faaliyetler şeffaf ve tamamen halka açıktır.Faaliyet tipik olarak özeldir ve genel olarak sınırlıdır.
DAO Örnekleri
Bunun daha anlamlı olmasına yardımcı olmak için, bir DAO'yu nasıl kullanabileceğinize dair birkaç örnek:
Hayır kurumu: Dünyadaki herhangi bir kişiden üyelik ve bağış kabul edebilirsiniz ve grup bağışları nasıl harcayacağına karar verebilir.
Serbest çalışan ağı: Ofis alanları ve yazılım abonelikleri için fonlarını bir araya toplayan bir müteahhit ağı oluşturabilirsiniz.
Girişimler ve hibeler: Yatırım sermayesini bir araya toplayan ve girişimlere oy veren bir girişim fonu oluşturabilirsiniz. Geri ödenen para daha sonra DAO üyeleri arasında yeniden dağıtılabilmektedir.
DAO üyeliği
DAO üyeliği için farklı modeller bulunmaktadır. Üyelik, oylamanın nasıl çalıştığını ve DAO'nun diğer önemli kısımlarını belirleyebilir.
Token Tabanlı Üyelik: Kullanılan tokena bağlı olarak genellikle tamamen izinsizdir. Çoğunlukla bu yönetim tokenları, merkezi olmayan bir borsada izinsiz olarak alınıp satılabilmektedir. Diğerleri, likidite veya başka bir "proof of work" sağlayarak kazanılmalıdır. Her iki durumda da yalnızca tokenı tutmak, oylamaya erişim sağlamaktadır. Genellikle geniş merkezi olmayan protokolleri ve/veya tokenları yönetmek için kullanılmaktadır. En bilindik örneği MakerDAO'nun simgesi MKR’dir. Merkezi olmayan borsalarda yaygın olarak bulunmaktadır. Böylece herkes Maker protokolünün geleceği üzerinde oy kullanma yetkisine sahip olabilmektedir.
Hisse Bazlı Üyelik: Paylaşım tabanlı DAO'lara daha fazla izin verilmektedir ancak yine de oldukça açıktır. Herhangi bir olası üye, DAO'ya katılmak için bir teklif sunabilir ve genellikle token veya iş şeklinde bir miktar değerde tribute sunabilmektedir. Hisse senetleri doğrudan oy hakkını ve mülkiyeti temsil etmektedir. Üyeler, hazineden payları ile istedikleri zaman çıkabilmektedirler.
Genellikle hayır kurumları, işçi kolektifleri ve yatırım kulüpleri gibi birbirine daha yakın, insan merkezli kuruluşlar için kullanılmaktadır. Ayrıca protokolleri ve belirteçleri de yönetebilmektedir. En bilindik örneklerinden biri olan MolochDAO, Ethereum projelerini finanse etmeye odaklanmıştır. Grubun, potansiyel hibe alanlar hakkında bilinçli kararlar vermek için gerekli uzmanlığa ve sermayeye sahip olup olmadığınızı değerlendirebilmesi için bir üyelik teklifi talep ederler. Açık pazarda ise DAO'ya erişim satın alamazsınız.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 102,049.34
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,427.73
tether
Tether (USDT) $ 1.00
xrp
XRP (XRP) $ 2.41
bnb
BNB (BNB) $ 956.39
solana
Wrapped SOL (SOL) $ 152.81
usd-coin
USDC (USDC) $ 0.999976
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 3,426.81
tron
TRON (TRX) $ 0.294773
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.171291
cardano
Cardano (ADA) $ 0.550634
figure-heloc
Figure Heloc (FIGR_HELOC) $ 1.02
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 4,176.06
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 101,887.30
wrapped-beacon-eth
Wrapped Beacon ETH (WBETH) $ 3,710.50
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 54.58
chainlink
Chainlink (LINK) $ 15.32
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 38.83
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 515.55
usds
USDS (USDS) $ 1.00
stellar
Stellar (XLM) $ 0.280733
binance-bridged-usdt-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDT (BNB Smart Chain) (BSC-USD) $ 1.00
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 3,703.83
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.14
weth
WETH (WETH) $ 3,428.00
zcash
Zcash (ZEC) $ 508.43
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 0.999047
litecoin
Litecoin (LTC) $ 98.84
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.17601
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 102,284.40
sui
Sui (SUI) $ 1.99
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 17.04
monero
Monero (XMR) $ 393.37
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.00001
the-open-network
Toncoin (TON) $ 2.02
uniswap
Uniswap (UNI) $ 7.83
polkadot
Polkadot (DOT) $ 2.96
canton-network
Canton (CC) $ 0.133856
dai
Dai (DAI) $ 0.999945
ethena-staked-usde
Ethena Staked USDe (SUSDE) $ 1.20
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.125784
memecore
MemeCore (M) $ 2.45
mantle
Mantle (MNT) $ 1.27
world-liberty-financial
World Liberty Financial (WLFI) $ 0.145109
usdt0
USDT0 (USDT0) $ 0.999631
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.07
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 6.44
bittensor
Bittensor (TAO) $ 352.15
paypal-usd
PayPal USD (PYUSD) $ 0.999982
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 2.53
aave
Aave (AAVE) $ 208.09
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 4.07
usd1-wlfi
USD1 (USD1) $ 0.999289
okb
OKB (OKB) $ 123.98
c1usd
Currency One USD (C1USD) $ 1.00
blackrock-usd-institutional-digital-liquidity-fund
BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund (BUIDL) $ 1.00
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000006
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 15.46
pump-fun
Pump.fun (PUMP) $ 0.003971
ethena
Ethena (ENA) $ 0.311274
aster-2
Aster (ASTER) $ 1.12
aptos
Aptos (APT) $ 3.04
jito-staked-sol
Jito Staked SOL (JITOSOL) $ 189.86
tether-gold
Tether Gold (XAUT) $ 4,164.41
falcon-finance
Falcon USD (USDF) $ 0.998649
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 3,427.39
jupiter-perpetuals-liquidity-provider-token
Jupiter Perpetuals Liquidity Provider Token (JLP) $ 4.97
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.644296
pi-network
Pi Network (PI) $ 0.225362
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.171471
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 0.776108
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 12.96
htx-dao
HTX DAO (HTX) $ 0.000002
hash-2
Provenance Blockchain (HASH) $ 0.032508
filecoin
Filecoin (FIL) $ 2.19
usdtb
USDtb (USDTB) $ 0.999815
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.173781
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 7.60
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 3,935.38
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.262861
vechain
VeChain (VET) $ 0.016786
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 2.93
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 165.20
pax-gold
PAX Gold (PAXG) $ 4,175.07
gatechain-token
Gate (GT) $ 11.75
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.05034
syrupusdt
syrupUSDT (SYRUPUSDT) $ 1.10
sky
Sky (SKY) $ 0.058097
bfusd
BFUSD (BFUSD) $ 0.999913
kinetic-staked-hype
Kinetiq Staked HYPE (KHYPE) $ 38.98
binance-bridged-usdc-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDC (BNB Smart Chain) (USDC) $ 1.00
wbnb
Wrapped BNB (WBNB) $ 956.33
story-2
Story (IP) $ 3.73
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 3,622.56
syrupusdc
syrupUSDC (SYRUPUSDC) $ 1.14
ignition-fbtc
Function FBTC (FBTC) $ 102,193.38
render-token
Render (RENDER) $ 2.33
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.015395
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 101,832.28
liquid-staked-ethereum
Liquid Staked ETH (LSETH) $ 3,707.08