loader image
WhatsApp Destek
Kripto Para-Cryptocurrency

Kripto para (cryptocurrency), kriptografi ile güvence altına alınan ve tipik olarak eşler arası (P2P) dijital ekonomik sistem içinde bir değişim aracı olarak kullanılan dijital para birimidir. Kriptografik tekniklerin kullanılması, bu sistemlerin dolandırıcılığa ve sahtekarlığa karşı güvenli olmasını sağlamaktadır. Kripto paralar, kriptografi ile güvence altına alınan, sahteciliği veya çifte harcamayı neredeyse imkansız hale getirmektedir.
İlk Kripto Para
Ortaya çıkan ilk kripto para birimi, 2009 yılında takma adı “Satoshi Nakamoto” olan bir geliştirici tarafından tanıtılan Bitcoin idi. Nakamoto’nun amacı, dijital finans işlemleri için banka veya devlet kurumları gibi aracılara ihtiyaç duymadan kullanıcılar arasında işlem gerçekleşmesine olanak tanıyacak yeni bir elektronik ödeme sistemi oluşturmaktı.
Kripto Paraların Özellikleri
Bir kripto para birimi, çok sayıda bilgisayar arasında dağıtılan bir ağa dayalı dijital bir varlıktır.
Merkeziyetsiz yapıları gereği hükümetlerin ve merkezi otoritelerin kontrolü dışında varlıklarını sürdürebilirler.
“Kripto para” tanımı, ağı korumak için kullanılan şifreleme tekniklerinden türetilmiştir.
İşlem verilerinin bütünlüğünü sağlamak için organizasyonel yöntemler olan Blokzincirleri, birçok kripto para biriminin önemli bir bileşenidir.
Taşınabilir, bölünebilir, şeffaftır ve enflasyona karşı dirençlidir.
Çoğu kripto para birimi sistemi, dağıtılmış bir bilgisayar ağı tarafından toplu olarak sürdürülen merkezi olmayan bir sistem üzerinden çalışır. Ağa katılan her bilgisayar veya cihaz bir node olarak adlandırılır. Basit bir ifadeyle bir node, bir ağa bağlı olan ve bilgi gönderebilen, alabilen ve iletebilen herhangi bir fiziksel cihazdır. Her node, sistem içinde gerçekleştirdiği işlevlere göre kategorize edilir. Örneğin Bitcoin ağı, en az 7 farklı node türünden oluşur ve mevcut tüm işlevleri yerine getiren nodelar “tam node” olarak bilinir.
Kripto Paralarda Merkeziyetsiz Yapı
Kripto para birimlerinin en belirgin özelliği, genellikle herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmamaları ve teorik olarak hükümet müdahalesine veya manipülasyonlara karşı güvence altında olmalarıdır. Kripto para birimi sistemleri, merkezi bir otoriteye dayanmadıkları için merkezi olmayan sistemler olarak kabul edilir. Ağ nodeları dünya çapında yayılacak bir şekilde dağıtılır ve kripto para birimlerinin yayınlanması ve yönetimi önceden programlanmış algoritmalara ve matematiksel kanıtlara dayanır. Bununla birlikte, her bir kripto para birimi belirli bir şekilde çalışır ve bu da değişen derecelerde merkeziyetçilikten uzaklaşma ile sonuçlanır. Başka bir deyişle, ağ yapısına ve nodeların nasıl dağıtıldığına bağlı olarak bazı kripto para birimleri diğerlerinden daha az merkezi olmayan olarak kabul edilebilir.
Kripto Paralarda Blockchain Sistemi
Çoğu kripto para birimi sistemi, modifikasyona ve dışarıdan müdahalelere karşı son derece dirençli, sürekli büyüyen bir kayıt listesi olan ve Blokzinciri (Blockchain) olarak bilinen halka açık dağıtılmış defterlere dayanır. Adından da anlaşılacağı gibi, bir Blokzinciri doğrusal blokların zincir şeklinde dizilmesiyle oluşur ve kripto para birimleri dünyasında Blokzincirleri, tümü kriptografi ile güvence altına alınan tüm onaylanmış işlemlerin ve ilgili verilerin kalıcı bir kaydını tutmaktan sorumludur. Tüm kripto para birimleri, önceden tanımlanmış temel bir protokole göre çalışan bir Blokzinciri’nin üzerinde çalışır. Protokol ise blockchain ve kripto para sisteminin nasıl çalışması gerektiğini söyleyen algoritmadır.
Bugün kripto para biriminde kullanılan kriptografinin bir kısmı aslen askeri uygulamalar için geliştirilmiştir. Bir noktada hükümet, silahlar üzerindeki yasal kısıtlamalara benzer şekilde kriptografi üzerinde kontroller koymak istese de sivillerin kriptografiyi kullanma hakkı, konuşma özgürlüğü temelinde güvence altına alınmıştır.
Kripto Para Türleri
İlk Blokzincir tabanlı kripto para birimi, hala en popüler ve en değerli olan Bitcoin'dir. Bugün çeşitli işlev ve özelliklere sahip binlerce alternatif kripto para birimi vardır. Bunlardan bazıları Bitcoin'in klonları veya çatalları iken bazıları sıfırdan oluşturulmuş yeni kripto para birimleridir. Bitcoin dışındaki kripto para birimleri “altcoin” olarak adlandırılmaktadır. Bunlardan bazıları Litecoin, Peercoin, Namecoin, Ethereum, Cardano vb. kripto para birimleridir. Bugün var olan tüm kripto para birimlerinin toplam değeri 1,5 trilyon dolar civarındadır. Bunun %60’ından fazlasını Bitcoin temsil etmektedir.
Kripto Paraların Avantajları
Kripto para birimleri, bir banka veya kredi kartı şirketi gibi güvenilir bir üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan, iki taraf arasında güvenle doğrudan para transferi yapabilmeyi sağlamaktadır. Bu transfer sürecinde güvenliği sağlayan üçüncü taraflar yerine ortak anahtarlar ve özel anahtarlar ile birlikte Proof of Work veya Proof of Stake gibi farklı teşvik sistemleri kullanılmaktadır.
Modern kripto para sistemlerinde, bir kullanıcının "cüzdanı" veya hesap adresi bir genel anahtara sahipken, özel anahtar yalnızca sahibi tarafından bilinir ve işlemleri onaylamak için kullanılır. Fon transferleri, minimum işlem ücreti ile tamamlanır ve kullanıcıların banka ve finans kurumları tarafından banka havaleleri için alınan yüksek ücretlerden kaçınmasına olanak tanır.
Kripto Paraların Dezavantajları
Kripto para işlemlerinin yarı anonim doğası, kripto paraları kara para aklama ve vergi kaçakçılığı gibi bir dizi yasadışı faaliyet için çok uygun hale getirmektedir. Bununla birlikte kripto para birimi savunucuları, genellikle anonimliklerine çok değer verir. Bazı kripto para birimleri diğerlerinden daha özeldir. Örneğin Bitcoin Blokzinciri, adli analizi yetkililerin suçluları tutuklamasına ve kovuşturmasına yardımcı olduğundan, Bitcoin çevrimiçi olarak yasadışı iş yapmak için nispeten zayıf bir seçimdir. Öte yandan Dash, Monero veya ZCash gibi izlenmesi çok daha zor olan gizlilik odaklı kripto para birimleri de vardır.
Kripto Paralar Neden Güvenli?
Şimdiye kadar gerçekleştirilen tüm işlemlerin çevrimiçi defterlerde tutulması, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin güvenliğini sağlayan en büyük etmendir. İşlem kayıtlarını tutmanın arkasında ise Blokzinciri teknolojisi bulunmaktadır. Oluşturulan her yeni bloğun onaylanmadan önce her node tarafından doğrulanması gerekliliği işlem geçmişlerini taklit etmeyi neredeyse imkansız hale getirmektedir.
Pek çok uzman, Blokzinciri teknolojisinin çevrimiçi oylama ve kitle fonlaması gibi kullanımlar için ciddi bir potansiyele sahip olduğunu düşünmektedir. Bununla birlikte, kripto para birimleri sanal olduğundan ve merkezi bir veritabanında depolanmadığından, özel anahtarın unutulması, içinde bulunduğu soğuk cüzdanın kaybolması veya imha edilmesiyle birlikte bir daha erişilemez hale gelebilir. Aynı zamanda, fonlarınıza veya kişisel bilgilerinize erişimi olan hiçbir merkezi otorite, hükümet veya şirket yoktur.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 97,859.22
ethereum
Ethereum (ETH) $ 2,690.44
xrp
XRP (XRP) $ 2.46
tether
Tether (USDT) $ 1.00
bnb
BNB (BNB) $ 698.29
solana
Solana (SOL) $ 196.35
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.26349
cardano
Cardano (ADA) $ 0.793399
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 2,686.72
tron
TRON (TRX) $ 0.243445
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 97,397.10
chainlink
Chainlink (LINK) $ 18.91
sui
Sui (SUI) $ 3.53
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 26.38
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 3,203.06
stellar
Stellar (XLM) $ 0.328911
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000017
the-open-network
Toncoin (TON) $ 3.76
litecoin
Litecoin (LTC) $ 122.41
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.85
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.230144
usds
USDS (USDS) $ 0.999948
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 25.26
weth
WETH (WETH) $ 2,688.02
polkadot
Polkadot (DOT) $ 5.25
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 5.99
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 340.50
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
uniswap
Uniswap (UNI) $ 9.86
mantra-dao
MANTRA (OM) $ 5.81
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 2,851.53
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 1.38
monero
Monero (XMR) $ 224.87
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.00001
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 3.41
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 27.43
aave
Aave (AAVE) $ 250.79
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 7.34
mantle
Mantle (MNT) $ 1.04
aptos
Aptos (APT) $ 6.07
dai
Dai (DAI) $ 0.999885
bittensor
Bittensor (TAO) $ 409.57
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.03
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 21.18
okb
OKB (OKB) $ 52.36
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 15.32
vechain
VeChain (VET) $ 0.03468
gatechain-token
Gate (GT) $ 22.29
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.322963
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.094007
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.299187
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 97,616.15
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.096647
render-token
Render (RENDER) $ 4.62
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 0.857234
tokenize-xchange
Tokenize Xchange (TKX) $ 28.04
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 5.00
filecoin
Filecoin (FIL) $ 3.44
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.488015
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 0.80364
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 1.00
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 97,353.08
sonic-3
Sonic (prev. FTM) (S) $ 0.551198
fasttoken
Fasttoken (FTN) $ 3.95
celestia
Celestia (TIA) $ 3.20
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 2,687.13
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 2,786.37
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 202.86
raydium
Raydium (RAY) $ 5.24
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 12.32
optimism
Optimism (OP) $ 1.10
blockstack
Stacks (STX) $ 0.981921
solv-btc
Solv Protocol SolvBTC (SOLVBTC) $ 97,056.00
xdce-crowd-sale
XDC Network (XDC) $ 0.093957
lido-dao
Lido DAO (LDO) $ 1.62
injective-protocol
Injective (INJ) $ 14.65
immutable-x
Immutable (IMX) $ 0.820228
theta-token
Theta Network (THETA) $ 1.42
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000018
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.1448
ethena
Ethena (ENA) $ 0.440158
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 3,020.55
nexo
NEXO (NEXO) $ 1.34
movement
Movement (MOVE) $ 0.553168
mantle-staked-ether
Mantle Staked Ether (METH) $ 2,837.07
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 1.27
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.020937
usual-usd
Usual USD (USD0) $ 0.99786
jasmycoin
JasmyCoin (JASMY) $ 0.022702
dexe
DeXe (DEXE) $ 18.63
sei-network
Sei (SEI) $ 0.238394
gala
GALA (GALA) $ 0.023876
solv-protocol-solvbtc-bbn
Solv Protocol SolvBTC.BBN (SOLVBTC.BB) $ 96,385.82
eos
EOS (EOS) $ 0.659224
the-sandbox
The Sandbox (SAND) $ 0.402947
msol
Marinade Staked SOL (MSOL) $ 248.19
floki
FLOKI (FLOKI) $ 0.000099
tezos
Tezos (XTZ) $ 0.90571
ethereum-name-service
Ethereum Name Service (ENS) $ 26.75