loader image
WhatsApp Destek
Kripto Para-Cryptocurrency

Kripto para (cryptocurrency), kriptografi ile güvence altına alınan ve tipik olarak eşler arası (P2P) dijital ekonomik sistem içinde bir değişim aracı olarak kullanılan dijital para birimidir. Kriptografik tekniklerin kullanılması, bu sistemlerin dolandırıcılığa ve sahtekarlığa karşı güvenli olmasını sağlamaktadır. Kripto paralar, kriptografi ile güvence altına alınan, sahteciliği veya çifte harcamayı neredeyse imkansız hale getirmektedir.
İlk Kripto Para
Ortaya çıkan ilk kripto para birimi, 2009 yılında takma adı “Satoshi Nakamoto” olan bir geliştirici tarafından tanıtılan Bitcoin idi. Nakamoto’nun amacı, dijital finans işlemleri için banka veya devlet kurumları gibi aracılara ihtiyaç duymadan kullanıcılar arasında işlem gerçekleşmesine olanak tanıyacak yeni bir elektronik ödeme sistemi oluşturmaktı.
Kripto Paraların Özellikleri
Bir kripto para birimi, çok sayıda bilgisayar arasında dağıtılan bir ağa dayalı dijital bir varlıktır.
Merkeziyetsiz yapıları gereği hükümetlerin ve merkezi otoritelerin kontrolü dışında varlıklarını sürdürebilirler.
“Kripto para” tanımı, ağı korumak için kullanılan şifreleme tekniklerinden türetilmiştir.
İşlem verilerinin bütünlüğünü sağlamak için organizasyonel yöntemler olan Blokzincirleri, birçok kripto para biriminin önemli bir bileşenidir.
Taşınabilir, bölünebilir, şeffaftır ve enflasyona karşı dirençlidir.
Çoğu kripto para birimi sistemi, dağıtılmış bir bilgisayar ağı tarafından toplu olarak sürdürülen merkezi olmayan bir sistem üzerinden çalışır. Ağa katılan her bilgisayar veya cihaz bir node olarak adlandırılır. Basit bir ifadeyle bir node, bir ağa bağlı olan ve bilgi gönderebilen, alabilen ve iletebilen herhangi bir fiziksel cihazdır. Her node, sistem içinde gerçekleştirdiği işlevlere göre kategorize edilir. Örneğin Bitcoin ağı, en az 7 farklı node türünden oluşur ve mevcut tüm işlevleri yerine getiren nodelar “tam node” olarak bilinir.
Kripto Paralarda Merkeziyetsiz Yapı
Kripto para birimlerinin en belirgin özelliği, genellikle herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmamaları ve teorik olarak hükümet müdahalesine veya manipülasyonlara karşı güvence altında olmalarıdır. Kripto para birimi sistemleri, merkezi bir otoriteye dayanmadıkları için merkezi olmayan sistemler olarak kabul edilir. Ağ nodeları dünya çapında yayılacak bir şekilde dağıtılır ve kripto para birimlerinin yayınlanması ve yönetimi önceden programlanmış algoritmalara ve matematiksel kanıtlara dayanır. Bununla birlikte, her bir kripto para birimi belirli bir şekilde çalışır ve bu da değişen derecelerde merkeziyetçilikten uzaklaşma ile sonuçlanır. Başka bir deyişle, ağ yapısına ve nodeların nasıl dağıtıldığına bağlı olarak bazı kripto para birimleri diğerlerinden daha az merkezi olmayan olarak kabul edilebilir.
Kripto Paralarda Blockchain Sistemi
Çoğu kripto para birimi sistemi, modifikasyona ve dışarıdan müdahalelere karşı son derece dirençli, sürekli büyüyen bir kayıt listesi olan ve Blokzinciri (Blockchain) olarak bilinen halka açık dağıtılmış defterlere dayanır. Adından da anlaşılacağı gibi, bir Blokzinciri doğrusal blokların zincir şeklinde dizilmesiyle oluşur ve kripto para birimleri dünyasında Blokzincirleri, tümü kriptografi ile güvence altına alınan tüm onaylanmış işlemlerin ve ilgili verilerin kalıcı bir kaydını tutmaktan sorumludur. Tüm kripto para birimleri, önceden tanımlanmış temel bir protokole göre çalışan bir Blokzinciri’nin üzerinde çalışır. Protokol ise blockchain ve kripto para sisteminin nasıl çalışması gerektiğini söyleyen algoritmadır.
Bugün kripto para biriminde kullanılan kriptografinin bir kısmı aslen askeri uygulamalar için geliştirilmiştir. Bir noktada hükümet, silahlar üzerindeki yasal kısıtlamalara benzer şekilde kriptografi üzerinde kontroller koymak istese de sivillerin kriptografiyi kullanma hakkı, konuşma özgürlüğü temelinde güvence altına alınmıştır.
Kripto Para Türleri
İlk Blokzincir tabanlı kripto para birimi, hala en popüler ve en değerli olan Bitcoin'dir. Bugün çeşitli işlev ve özelliklere sahip binlerce alternatif kripto para birimi vardır. Bunlardan bazıları Bitcoin'in klonları veya çatalları iken bazıları sıfırdan oluşturulmuş yeni kripto para birimleridir. Bitcoin dışındaki kripto para birimleri “altcoin” olarak adlandırılmaktadır. Bunlardan bazıları Litecoin, Peercoin, Namecoin, Ethereum, Cardano vb. kripto para birimleridir. Bugün var olan tüm kripto para birimlerinin toplam değeri 1,5 trilyon dolar civarındadır. Bunun %60’ından fazlasını Bitcoin temsil etmektedir.
Kripto Paraların Avantajları
Kripto para birimleri, bir banka veya kredi kartı şirketi gibi güvenilir bir üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan, iki taraf arasında güvenle doğrudan para transferi yapabilmeyi sağlamaktadır. Bu transfer sürecinde güvenliği sağlayan üçüncü taraflar yerine ortak anahtarlar ve özel anahtarlar ile birlikte Proof of Work veya Proof of Stake gibi farklı teşvik sistemleri kullanılmaktadır.
Modern kripto para sistemlerinde, bir kullanıcının "cüzdanı" veya hesap adresi bir genel anahtara sahipken, özel anahtar yalnızca sahibi tarafından bilinir ve işlemleri onaylamak için kullanılır. Fon transferleri, minimum işlem ücreti ile tamamlanır ve kullanıcıların banka ve finans kurumları tarafından banka havaleleri için alınan yüksek ücretlerden kaçınmasına olanak tanır.
Kripto Paraların Dezavantajları
Kripto para işlemlerinin yarı anonim doğası, kripto paraları kara para aklama ve vergi kaçakçılığı gibi bir dizi yasadışı faaliyet için çok uygun hale getirmektedir. Bununla birlikte kripto para birimi savunucuları, genellikle anonimliklerine çok değer verir. Bazı kripto para birimleri diğerlerinden daha özeldir. Örneğin Bitcoin Blokzinciri, adli analizi yetkililerin suçluları tutuklamasına ve kovuşturmasına yardımcı olduğundan, Bitcoin çevrimiçi olarak yasadışı iş yapmak için nispeten zayıf bir seçimdir. Öte yandan Dash, Monero veya ZCash gibi izlenmesi çok daha zor olan gizlilik odaklı kripto para birimleri de vardır.
Kripto Paralar Neden Güvenli?
Şimdiye kadar gerçekleştirilen tüm işlemlerin çevrimiçi defterlerde tutulması, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin güvenliğini sağlayan en büyük etmendir. İşlem kayıtlarını tutmanın arkasında ise Blokzinciri teknolojisi bulunmaktadır. Oluşturulan her yeni bloğun onaylanmadan önce her node tarafından doğrulanması gerekliliği işlem geçmişlerini taklit etmeyi neredeyse imkansız hale getirmektedir.
Pek çok uzman, Blokzinciri teknolojisinin çevrimiçi oylama ve kitle fonlaması gibi kullanımlar için ciddi bir potansiyele sahip olduğunu düşünmektedir. Bununla birlikte, kripto para birimleri sanal olduğundan ve merkezi bir veritabanında depolanmadığından, özel anahtarın unutulması, içinde bulunduğu soğuk cüzdanın kaybolması veya imha edilmesiyle birlikte bir daha erişilemez hale gelebilir. Aynı zamanda, fonlarınıza veya kişisel bilgilerinize erişimi olan hiçbir merkezi otorite, hükümet veya şirket yoktur.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 108,033.95
ethereum
Ethereum (ETH) $ 3,893.98
tether
Tether (USDT) $ 1.00
bnb
BNB (BNB) $ 1,144.97
xrp
XRP (XRP) $ 2.32
solana
Solana (SOL) $ 184.65
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 3,890.09
tron
TRON (TRX) $ 0.315793
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.188295
cardano
Cardano (ADA) $ 0.64419
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 4,732.49
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 108,145.98
wrapped-beacon-eth
Wrapped Beacon ETH (WBETH) $ 4,201.04
figure-heloc
Figure Heloc (FIGR_HELOC) $ 1.04
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 0.999576
chainlink
Chainlink (LINK) $ 17.42
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 4,198.88
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 504.28
stellar
Stellar (XLM) $ 0.311938
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 36.75
sui
Sui (SUI) $ 2.51
weth
WETH (WETH) $ 3,891.65
binance-bridged-usdt-bnb-smart-chain
Binance Bridged USDT (BNB Smart Chain) (BSC-USD) $ 1.00
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 20.97
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.61
usds
USDS (USDS) $ 1.00
usdt0
USDT0 (USDT0) $ 1.00
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 108,083.96
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.170686
litecoin
Litecoin (LTC) $ 91.70
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 41.35
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.00001
ethena-staked-usde
Ethena Staked USDe (SUSDE) $ 1.20
mantle
Mantle (MNT) $ 1.71
monero
Monero (XMR) $ 301.79
the-open-network
Toncoin (TON) $ 2.18
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.147514
polkadot
Polkadot (DOT) $ 3.02
dai
Dai (DAI) $ 0.999297
chainopera-ai
ChainOpera AI (COAI) $ 21.80
uniswap
Uniswap (UNI) $ 6.28
world-liberty-financial
World Liberty Financial (WLFI) $ 0.135353
bittensor
Bittensor (TAO) $ 379.17
okb
OKB (OKB) $ 170.56
aave
Aave (AAVE) $ 223.33
zcash
Zcash (ZEC) $ 205.49
memecore
MemeCore (M) $ 1.95
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 4.67
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.000007
ethena
Ethena (ENA) $ 0.403395
blackrock-usd-institutional-digital-liquidity-fund
BlackRock USD Institutional Digital Liquidity Fund (BUIDL) $ 1.00
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 2.20
usd1-wlfi
USD1 (USD1) $ 0.999749
jito-staked-sol
Jito Staked SOL (JITOSOL) $ 228.22
paypal-usd
PayPal USD (PYUSD) $ 1.00
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.07
c1usd
Currency One USD (C1USD) $ 1.00
aster-2
Aster (ASTER) $ 1.25
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 15.81
aptos
Aptos (APT) $ 3.29
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 3,891.95
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 0.726994
falcon-finance
Falcon USD (USDF) $ 0.995796
jupiter-perpetuals-liquidity-provider-token
Jupiter Perpetuals Liquidity Provider Token (JLP) $ 5.36
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 0.897978
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.1884
htx-dao
HTX DAO (HTX) $ 0.000002
gatechain-token
Gate (GT) $ 15.77
usdtb
USDtb (USDTB) $ 0.999646
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 13.89
story-2
Story (IP) $ 5.60
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 198.41
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 4,453.05
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.316148
bfusd
BFUSD (BFUSD) $ 0.999872
pi-network
Pi Network (PI) $ 0.205749
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 3.14
hash-2
Provenance Blockchain (HASH) $ 0.033522
tether-gold
Tether Gold (XAUT) $ 4,383.86
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.184914
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 4,108.83
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 3.26
wbnb
Wrapped BNB (WBNB) $ 1,145.63
vechain
VeChain (VET) $ 0.017339
stakewise-v3-oseth
StakeWise Staked ETH (OSETH) $ 4,106.31
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.053583
kinetic-staked-hype
Kinetiq Staked HYPE (KHYPE) $ 36.70
sky
Sky (SKY) $ 0.060251
pax-gold
PAX Gold (PAXG) $ 4,434.68
liquid-staked-ethereum
Liquid Staked ETH (LSETH) $ 4,188.29
pudgy-penguins
Pudgy Penguins (PENGU) $ 0.022041
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.017438
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 108,100.96
render-token
Render (RENDER) $ 2.52
sei-network
Sei (SEI) $ 0.205214
renzo-restaked-eth
Renzo Restaked ETH (EZETH) $ 4,128.12
syrupusdc
Syrup USDC (SYRUPUSDC) $ 1.13
pump-fun
Pump.fun (PUMP) $ 0.003463
quant-network
Quant (QNT) $ 83.54