loader image
WhatsApp Destek
Trustless-Güvensiz

Trustless ya da Türkçe karşılığı ile “güvensiz” bir sistem, ilgili katılımcıların sistemin işlemesi için birbirlerini veya üçüncü bir tarafı bilmesine veya güvenmesine gerek olmadığı anlamına gelir. Güvensiz bir ortamda, sistem üzerinde yetkiye sahip tek bir varlık yoktur ve katılımcılar, sistemin kendisi dışında herhangi bir şeyi bilmek veya güvenmek zorunda kalmadan fikir birliğine varabilirler.
Para söz konusu olduğunda, merkezi sistemler merkezi olmayan sistemlere tercih edilmektedir. Bunun arkasındaki en büyük sebep ise insanların bir sistem yerine bir kuruluşa daha çok güvenmelerinden ileri gelir. Bununla birlikte, çoğu kuruluşun insanlar tarafından yönetildiği unutulmamalıdır. Ancak merkezi olmayan ve güvensiz sistemler basit bir bilgisayar yazılımı tarafından yürütülebilir.
Eşler arası (P2P) bir ağda güvensizlik özelliği, tüm işlem verilerinin doğrulanmasına ve halka açık bir blok zincirinde değişmez bir şekilde depolanmasına izin verir. P2P bir ağda güvensiz bir sistemin kullanılması ilk kez, ilk kripto para birimi olan Bitcoin tarafından 2008 yılında ortaya atılmıştır. Blockchain ile trustless sistemler, insanların işlem yapma şeklini geliştirme veya iyileştirme potansiyeline sahiptir. İnsanlar artık güvenilmez kurumlara ve üçüncü şahıslara güvenmek zorunda değil.
Güvensiz Sistemler Nasıl Çalışır?
Sanılanın aksine güvene dayalı olmayan sistemler güveni tamamen ortadan kaldırmaz. Sistemler, belirli davranışları teşvik eden bir ekonomide güveni basitçe dağıtır. Bunun anlamı, tam olarak güvenilecek tek bir otoritenin olmadığı ancak birkaç kişinin olduğudur. Güven, ortadan kaldırılmak yerine en aza indirilir.
Örneğin şu anda çoğu Blokzinciri, işlemleri doğrulamak için bir blok zincirine blok eklemek için iş kanıtı algoritması konsensüsünü kullanır. İş kanıtı kavramı, madencilerin karmaşık matematiksel problemleri çözmek için rekabet etmelerini ve sorunu çözen ilk madencinin ödüllendirilmesini gerektirir. Ödüller, güvenilir olmayan bir sistemde çalışırken iyi davranış için teşviklerdir.
Bitcoin ve diğer Proof of Work Blokzincirlerin, kullanıcıları coin ya da token ile ödüllendirmesi, parasal bir teşvik olduğundan ağ güvenliği sağlanır ve güven sistemi tek bir noktada toplanmaz, aksine kullanıcılar arasında dağılır. Bu durum, bir Blokzinciri’ni çoğunlukla güvenlik açıklarına ve saldırılara karşı dirençli hale getirirken, güvenin tek noktada toplanması gibi zayıflıkları da ortadan kaldırır.
Güven, işlemlerin büyük çoğunluğunda mevcuttur ve ekonominin hayati bir parçasıdır. Bununla birlikte, güvensiz sistemler, insanların kurumlar veya diğer üçüncü şahıslar yerine soyut kavramlara güvenmesine izin vererek ekonomik etkileşimleri yeniden tanımlama potansiyeline sahiptir.
Şu anda merkezi sistemlerle, bir işlemdeki katılımcıların, işlemlerin başarılı olması için birbirlerine veya üçüncü bir tarafa güvenmesi gerekir. Merkezi olmayan bir sistem olan Blockchain ile işler farklı şekilde ilerler. Devrim niteliğindeki teknoloji, trustless bir sistem sunar.
Bu yeni teknolojinin çalışması için katılımcıların birbirlerini tanımaları veya güvenmeleri gerekmez. Ayrıca üçüncü bir tarafa ihtiyaç duyulmaz. Sistemin her şeyi kontrol eden tek bir otoritesi yoktur. Konsensüs, sistemin güveni ile sağlanır.
Trustless sistemlerin güveni tamamen ortadan kaldırmadığını ancak bunun yerine güveni ekonomideki pozisyonunda farklı bir şekilde kullandığını bilmek önemlidir. Yani güvensiz sistemlerde güven ihtiyacı en aza indirilir ancak ortadan kaldırılmaz. Katılımcılar, gücü sistemdeki merkezi bir noktaya devredip, karar alma ve uygulama yetkisi verdiğinden, merkezi sistemler güvenilmez değildir.
Merkezi bir sistemde, kişiler üçüncü tarafa güvenebildiği sürece, sistem amaçlandığı gibi işleyecektir ancak kişiler bu üçüncü tarafa güvenmekten vazgeçerlerse ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Tüm bunların yanında merkezi sistemler, sistem arızalarına ve saldırılara da tabidir. Ayrıca verilerin herhangi bir kamu izni olmaksızın merkezi otorite tarafından değiştirilebilir veya manipüle edilebilir olduğunu da unutmamak gerekir.
Merkezileştirilmiş ve Merkezi Olmayan Sistemler
Merkezi sistemler güven gerektiren, birçok insanın bugüne kadar kullandığı ve hala kullanmakta olduğu sistemlerdir. Hemen hemen tüm finansal sistemler şu anda merkezileştirilmiş durumdadır.
Çoğu insanın merkezi sistemlere inanması, bu sistemlerin zamana karşı direnmesinden ileri gelir. Merkezi sistemleri rahatsız eden sorunlardan bazıları, tek bir arıza noktası, sistem saldırıları ve hackleri içerir. Ayrıca oldukça yavaş ve hataya eğilimlidir.
Merkezi olmayan sistemler bazı insanların gözünde hala yeni olabilir ancak merkezi sistemlerden daha etkili olduğunu kanıtlamaya devam etmektedir. Güvensiz bir sistemle, merkezi sistemlerin başına bela olan bazı problemler ortadan kalkar. Örneğin, insanların artık bilgisayar korsanlığı veya sistem saldırıları hakkında endişelenmesine gerek yoktur.
Ayrıca, trustless bir sistem, iş yapma hızını ve verimliliğini artırır. Üçüncü şahıslar olmadan, insanlar doğrudan işlem araçlarına sahiptir. İnsanların ayrıca yüksek işlem ücretleri konusunda endişelenmelerine de gerek yoktur.
Güvensiz sistemler hala yeni olabilir, ancak merkezi sistemlere zarar veren sorunlara en iyi çözüm olduklarını kanıtlamaya devam ettikleri için hızla yayılmalarını sürdürmektedirler. Gittikçe daha fazla insan, kuruluş, kurum ve işletme trustless sistemlere geçmektedir.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 97,957.25
ethereum
Ethereum (ETH) $ 2,722.34
tether
Tether (USDT) $ 1.00
xrp
XRP (XRP) $ 2.47
bnb
BNB (BNB) $ 700.45
solana
Solana (SOL) $ 197.24
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.264973
cardano
Cardano (ADA) $ 0.79649
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 2,729.33
tron
TRON (TRX) $ 0.244052
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 97,716.18
chainlink
Chainlink (LINK) $ 19.07
sui
Sui (SUI) $ 3.56
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 26.56
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 3,216.15
stellar
Stellar (XLM) $ 0.330217
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000017
the-open-network
Toncoin (TON) $ 3.78
litecoin
Litecoin (LTC) $ 123.42
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.88
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.232796
usds
USDS (USDS) $ 1.00
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 25.16
weth
WETH (WETH) $ 2,691.40
polkadot
Polkadot (DOT) $ 5.25
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 6.02
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 343.63
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
uniswap
Uniswap (UNI) $ 9.91
mantra-dao
MANTRA (OM) $ 5.82
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 2,851.71
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 1.41
monero
Monero (XMR) $ 225.76
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.00001
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 3.42
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 27.46
aave
Aave (AAVE) $ 252.46
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 7.43
aptos
Aptos (APT) $ 6.15
dai
Dai (DAI) $ 1.00
mantle
Mantle (MNT) $ 1.04
bittensor
Bittensor (TAO) $ 413.76
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.03
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 21.37
okb
OKB (OKB) $ 52.43
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 15.39
vechain
VeChain (VET) $ 0.035075
gatechain-token
Gate (GT) $ 22.27
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.324893
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.094894
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.299866
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 97,905.23
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.097133
render-token
Render (RENDER) $ 4.64
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 0.863925
tokenize-xchange
Tokenize Xchange (TKX) $ 28.01
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 5.03
filecoin
Filecoin (FIL) $ 3.48
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.488995
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 0.813827
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 1.00
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 97,803.20
sonic-3
Sonic (prev. FTM) (S) $ 0.543873
fasttoken
Fasttoken (FTN) $ 3.96
celestia
Celestia (TIA) $ 3.22
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 2,695.95
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 203.27
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 2,783.59
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 12.39
raydium
Raydium (RAY) $ 5.27
optimism
Optimism (OP) $ 1.11
blockstack
Stacks (STX) $ 0.99008
xdce-crowd-sale
XDC Network (XDC) $ 0.094504
solv-btc
Solv Protocol SolvBTC (SOLVBTC) $ 97,590.15
lido-dao
Lido DAO (LDO) $ 1.69
injective-protocol
Injective (INJ) $ 14.70
immutable-x
Immutable (IMX) $ 0.822307
theta-token
Theta Network (THETA) $ 1.43
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000018
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.145322
ethena
Ethena (ENA) $ 0.443181
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 3,022.22
nexo
NEXO (NEXO) $ 1.34
movement
Movement (MOVE) $ 0.558151
mantle-staked-ether
Mantle Staked Ether (METH) $ 2,862.80
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 1.27
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.021136
usual-usd
Usual USD (USD0) $ 1.00
jasmycoin
JasmyCoin (JASMY) $ 0.02265
dexe
DeXe (DEXE) $ 18.79
sei-network
Sei (SEI) $ 0.239797
solv-protocol-solvbtc-bbn
Solv Protocol SolvBTC.BBN (SOLVBTC.BB) $ 96,884.96
gala
GALA (GALA) $ 0.024016
eos
EOS (EOS) $ 0.66192
the-sandbox
The Sandbox (SAND) $ 0.405315
msol
Marinade Staked SOL (MSOL) $ 248.73
floki
FLOKI (FLOKI) $ 0.000099
tezos
Tezos (XTZ) $ 0.910089
ethereum-name-service
Ethereum Name Service (ENS) $ 26.93