Blok Tarayıcı-Block Explorer
Blok tarayıcı (block explorer), yani Türkçe karşılığı ile “blok gezgini”, Blokzinciri’ndeki tüm mevcut ve geçmiş işlemleri görüntülemek için kullanılan web sitelerine verilen isimdir. Blok gezgini, kullanıcıya işlem büyüme oranını söyleyerek, diğer gerekli tüm faydalı bilgileri sağlamaktadır. Diğer bir ifade ile bir blok gezgini, bireysel blokların ve işlemlerin verilerini ortaya çıkaran çevrimiçi bir Blokzinciri tarayıcısıdır.
Block gezgini, oluşum bloğu da dahil olmak üzere Blokzincir’de bulunan tüm bloklar hakkında kullanıcılara bilgi sağlayan bir araçtır. Bir blok gezgini kullanıcıların kripto para birimi ile ilişkilendirilmiş spesifik bir blok ile ilgili bilgilere, cüzdan adreslerine, ve yapılan alışveriş işlemlerinin geçmişi gibi bilgilere ulaşabilmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla blok gezginlerinin bir arama motoru ve tarayıcı görevi gördüğü söylenebilmektedir.
Block gezgini, oluşum bloğu da dahil olmak üzere Blokzincir’de bulunan tüm bloklar hakkında kullanıcılara bilgi sağlayan bir araçtır. Bir blok gezgini kullanıcıların kripto para birimi ile ilişkilendirilmiş spesifik bir blok ile ilgili bilgilere, cüzdan adreslerine, ve yapılan alışveriş işlemlerinin geçmişi gibi bilgilere ulaşabilmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla blok gezginlerinin bir arama motoru ve tarayıcı görevi gördüğü söylenebilmektedir.
Block Explorer Hangi Verileri Sunar?
Bazı blok gezginleri tüm bunların yanı sıra gerçek zamanlı istatistikler, piyasa çizelgeleri, madencilik havuzları, bekleyen işlemler, ağ hash oranı, zengin liste, blok doğrulayıcılar, yetim bloklar, hard forklar ve çok daha fazlası hakkında verilere de ulaşılmasını sağlamaktadır. Bekleyen işlemlerle ilgili olarak, blok gezginleri, blok onaylarını bekleyen kullanıcılar için de yararlı olabilmektedir. Buna örnek olarak, birçok borsa, kullanıcılarına para yatırma veya çekme taleplerinin işlem kimliğini sağlamaktadır, böylece kullanıcılar fonlarının hareketini gerçek zamanlı olarak takip edebilmektedirler.
Bitcoin wiki, Bitcoin blok kaşifleri ile ilgili şunları söylemektedir:
“Bitcoin Block Explorer, bireysel Bitcoin bloklarının ve işlemlerinin içeriğini ve işlem geçmişlerini ve adreslerin bakiyelerini görüntüleyen çevrimiçi bir Blokzinciri tarayıcısıdır.”
Bitcoin ve belirli altcoinler için blok kaşifleri mevcuttur. Altcoinler, Bitcoin dışındaki diğer tüm kripto para birimleri olarak adlandırılmaktadır. Bitcoin, literatürde bilinen en eski ve en yaygın kripto para birimidir.
Blok gezginlerinin çoğu çok fazla veriyi bünyesinde barındırmaktadır ve bu durum kafa karışıklığı meydana getirebilir. Kripto para birimleri konusuna yeni girişim yapıldıysa kafa karışıklığı söz konusu olabilmektedir. Kripto para birimlerine yeni başlangıç yapan bir kişi, başlangıçta anlamsız gelebilecek bir sürü veri ile karşılaşabilmektedir. Ancak verilerin ne anlama geldiği anlaşılmaya başlandığında, verilerin yarattığı karmaşalar da anlam kazanacaktır.
Bir blok gezgini, Blokzinciri’nin en son bloklarını göstermektedir. Örnek olarak, madenciler yeni bir Bitcoin bloğu keşfettiğinde, kaşif bunu ağda ortaya çıkar çıkmaz listeleyecektir. Belirli bir bloğa tıklandığında, blok hakkındaki işlemler ve boyut hakkında daha fazla bilgi alınabilir.
Mevcut blok gezginleri ile ilgili olarak, The Merkle web sitesi şunları söylemektedir:
"Yine de bugün kullandığımız blok kaşiflerinden çok daha fazlası var. Belirli bir bloğa bakmak, her bloğun hashini de sağlar.”
"Bu hashi oluşturmak oldukça karmaşık ve zaman geçtikçe daha da zorlaşıyor."
Blok gezgini ayrıca önceki bloklara bir bağlantı sağlayacaktır. Her bloğun benzersiz bir karması ve ayrıca bir dizi işlemi vardır.
Blokzinciri’nin türüne bağlı olarak, blok gezginleri genel bir bilgi merkezi olarak da kullanılabilmektedir. Örnek olarak, Ethereum Blokzinciri’nin içerisinde çalışan binlerce ERC-20 token’i vardır ve kullanıcılar, Etherscan veya diğer Ethereum blok gezginlerinin yardımıyla akıllı sözleşmeleri kontrol ederek bunlar hakkında veri bulabilmektedirler.
Çoğu durumda, bir kripto para birimi veya Blokzinciri’ne özel bir blok gezginine ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, bir Litecoin gezgini ile Bitcoin işlemlerini izlenememektedir. Bitcoin işlemlerini izleyebilmek için Bitcoin gezginine ihtiyaç duyulmaktadır. Bir blok gezgini ile, kendisini Blokzinciri’ne ekleyen herhangi bir blokta yakın zamanda mine etmiş bloklar ve işlemler keşfededilebilmektedir. Ayrıca herhangi bir genel kripto para birimi adresinin geçmişi de kontrol edilebilir.
Kripto paranın kontrol edilmesi, aldığı işlem sayısını denetlenebileceği, bakiyesininin kontrol edilebileceği vb. anlamlar taşımaktadır. Bazı blok araştırmacıları, günün en büyük kripto para birimi işlemleriyle ilgili verileri içermektedir. Buna ek olarak bloğu hangi maden havuzunun bulduğu da öğrenilebilmektedir ve bir Blokzinciri’nin ilk bloğunu diğer bir deyişle oluşum bloğunu gösterebilmektedir.
Her blok gezgini farklı Blokzincirleri ile uyumludur. Yine de, aynı Blokzinciri için birden fazla blok gezgini olabilir (benzer bir hizmet sağlayan farklı kuruluşlar). Bazı şirketler, blok gezginleriyle birlikte kripto cüzdan hizmetleri de sunmaktadır. Bunun dışında birçok web sitesi, geliştiricilerin Blokzinciri verilerini başka şekillerde kullanmaları için bir de API sağlamaktadır.
Bitcoin wiki, Bitcoin blok kaşifleri ile ilgili şunları söylemektedir:
“Bitcoin Block Explorer, bireysel Bitcoin bloklarının ve işlemlerinin içeriğini ve işlem geçmişlerini ve adreslerin bakiyelerini görüntüleyen çevrimiçi bir Blokzinciri tarayıcısıdır.”
Bitcoin ve belirli altcoinler için blok kaşifleri mevcuttur. Altcoinler, Bitcoin dışındaki diğer tüm kripto para birimleri olarak adlandırılmaktadır. Bitcoin, literatürde bilinen en eski ve en yaygın kripto para birimidir.
Blok gezginlerinin çoğu çok fazla veriyi bünyesinde barındırmaktadır ve bu durum kafa karışıklığı meydana getirebilir. Kripto para birimleri konusuna yeni girişim yapıldıysa kafa karışıklığı söz konusu olabilmektedir. Kripto para birimlerine yeni başlangıç yapan bir kişi, başlangıçta anlamsız gelebilecek bir sürü veri ile karşılaşabilmektedir. Ancak verilerin ne anlama geldiği anlaşılmaya başlandığında, verilerin yarattığı karmaşalar da anlam kazanacaktır.
Bir blok gezgini, Blokzinciri’nin en son bloklarını göstermektedir. Örnek olarak, madenciler yeni bir Bitcoin bloğu keşfettiğinde, kaşif bunu ağda ortaya çıkar çıkmaz listeleyecektir. Belirli bir bloğa tıklandığında, blok hakkındaki işlemler ve boyut hakkında daha fazla bilgi alınabilir.
Mevcut blok gezginleri ile ilgili olarak, The Merkle web sitesi şunları söylemektedir:
"Yine de bugün kullandığımız blok kaşiflerinden çok daha fazlası var. Belirli bir bloğa bakmak, her bloğun hashini de sağlar.”
"Bu hashi oluşturmak oldukça karmaşık ve zaman geçtikçe daha da zorlaşıyor."
Blok gezgini ayrıca önceki bloklara bir bağlantı sağlayacaktır. Her bloğun benzersiz bir karması ve ayrıca bir dizi işlemi vardır.
Blokzinciri’nin türüne bağlı olarak, blok gezginleri genel bir bilgi merkezi olarak da kullanılabilmektedir. Örnek olarak, Ethereum Blokzinciri’nin içerisinde çalışan binlerce ERC-20 token’i vardır ve kullanıcılar, Etherscan veya diğer Ethereum blok gezginlerinin yardımıyla akıllı sözleşmeleri kontrol ederek bunlar hakkında veri bulabilmektedirler.
Çoğu durumda, bir kripto para birimi veya Blokzinciri’ne özel bir blok gezginine ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, bir Litecoin gezgini ile Bitcoin işlemlerini izlenememektedir. Bitcoin işlemlerini izleyebilmek için Bitcoin gezginine ihtiyaç duyulmaktadır. Bir blok gezgini ile, kendisini Blokzinciri’ne ekleyen herhangi bir blokta yakın zamanda mine etmiş bloklar ve işlemler keşfededilebilmektedir. Ayrıca herhangi bir genel kripto para birimi adresinin geçmişi de kontrol edilebilir.
Kripto paranın kontrol edilmesi, aldığı işlem sayısını denetlenebileceği, bakiyesininin kontrol edilebileceği vb. anlamlar taşımaktadır. Bazı blok araştırmacıları, günün en büyük kripto para birimi işlemleriyle ilgili verileri içermektedir. Buna ek olarak bloğu hangi maden havuzunun bulduğu da öğrenilebilmektedir ve bir Blokzinciri’nin ilk bloğunu diğer bir deyişle oluşum bloğunu gösterebilmektedir.
Her blok gezgini farklı Blokzincirleri ile uyumludur. Yine de, aynı Blokzinciri için birden fazla blok gezgini olabilir (benzer bir hizmet sağlayan farklı kuruluşlar). Bazı şirketler, blok gezginleriyle birlikte kripto cüzdan hizmetleri de sunmaktadır. Bunun dışında birçok web sitesi, geliştiricilerin Blokzinciri verilerini başka şekillerde kullanmaları için bir de API sağlamaktadır.