loader image
WhatsApp Destek
Beta Katsayısı-Beta Coefficient

Beta, bir bütün olarak piyasaya kıyasla bir menkul kıymetin veya portföyün volatilitesinin veya sistematik riskinin bir ölçüsü anlamına gelmektedir. Finans dünyasında beta katsayısı (beta coefficient) bir mal varlığının piyasada ki değişimlere göre hareketlerini ölçmek için kullanılmaktadır.
Başka bir ifade ile beta katsayısı pazar endekslerinin veya portföylerin kıyaslanması aracılığıyla yapılacak bir yatırımın riskini hesaplamak için kullanılmaktadır. Ayrıca Beta, sistematik risk ile varlıklar (genellikle hisse senetleri) için beklenen getiri arasındaki ilişkiyi tanımlayan sermaye varlık fiyatlandırma modelinde (CAPM) kullanılmaktadır. CAPM, varlıkların riskini ve sermaye maliyetini göz önünde bulundurduğu için riskli menkul kıymetleri fiyatlandırmak, varlıkların beklenen getirilerine ilişkin tahminler oluşturmak için yaygın olarak kullanılmaktadır.
Beta Katsayısı Nasıl Çalışır?
Beta katsayısı, bir varlığın piyasada ki volatilitesine göre beklenen yatırım getirisini hesaplamak için kullanılmaktadır. Beta katsayısı yalnızca belirli bir varlığa yatırım yapma riskini ölçmek için kullanılmaz, aynı zamanda bir yatırımın mevcut portföye ekleyeceği risk miktarını da ölçer. Bir beta katsayısı, tüm piyasanın sistematik riski ile kıyaslandığında tek bir hisse senedinin oynaklığını ölçebilmektedir. İstatistiksel olarak beta katsayısı, veri noktalarının izlediği seyirle oluşan doğrunun eğimini temsil etmektedir. Finans alanında ise, bu veri noktalarının her biri bir bütün olarak piyasanın getirilerine karşı bireysel bir hisse senedi getirisini temsil etmektedir.
Beta katsayısının hesaplaması, yatırımcıların bir hisse senedinin piyasanın geri kalanıyla aynı yönde hareket edip etmediğini anlamalarına yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Ayrıca, bir hisse senedinin piyasanın geri kalanına göre ne kadar değişken veya ne kadar riskli olduğu hakkında bilgi sağlamaktadır. Beta katsayısının yararlı bir öngörü sağlaması için, karşılaştırılan pazarın hisse senedi ile ilişkili olması gerekmektedir. Örnek olarak, S&P 500'ü referans olarak kullanarak bir tahvil ETF'sinin beta katsayısını hesaplamak, tahviller ve hisse senetleri çok farklı olduğundan, bir yatırımcı için çok yararlı bir fikir sağlamayacaktır.
Sonuç olarak, bir yatırımcı hisse senedinin portföyüne ne kadar risk eklediğini ölçmek için beta katsayısını kullanmaktadır. Piyasadan çok az sapma gösteren bir hisse senedi, portföye çok fazla risk eklemese de daha fazla getiri potansiyelini de arttırmayacaktır. Dünyadaki bütün yatırım yapılabilir mal varlıklarını göz önünde bulundurulursa, tüm piyasayı kendisiyle kıyaslamış olur, bu da beta değerinin tam olarak 1 olacağı anlamına gelmektedir. Ancak belirli bir mal varlığını piyasa ile karşılaştırırken, beta katsayısı çok yüksek ihtimalle 1 değerinden daha küçük veya daha büyük olacaktır. Eğer beta katsayısı 1’den yüksek ise, kıyaslanan mal varlığının yalnızca volatil olmadığını, aynı zamanda piyasa ile de ilişkili olduğunu göstermektedir. Aksine, düşük veya negatif beta değerleri, bir yatırımın piyasadan daha düşük volatiliteye sahip olduğunu veya mal varlığındaki fiyat hareketlerinin piyasa ile ilgisi olmadığını göstermektedir.
Bununla birlikte beta katsayısı duruma göre olarak farklı şekillerde kullanılabilmektedir. Örnek olarak, yatırım şirketleri bir mal varlığının beta katsayısını, bahsedilen mal varlığına yatırım yapmanın riskli olup olmayacağını hesaplamak için kullanabilirler. Belirli bir hisse senedi için doğru kıyaslama yapıldığından emin olmak adına, kıyaslama ile ilgili olarak yüksek bir R-kare (belirlilik katsayısı) değerine sahip olması gerekmektedir. R-kare, bir menkul kıymetin karşılaştırma endeksindeki hareketlerle açıklanabilen tarihsel fiyat hareketlerinin yüzdesini gösteren istatistiksel bir ölçüm almanına gelmektedir. Sistematik riskin derecesini belirlemek için beta katsayısı kullanıldığında, kıyaslama ölçütüyle ilgili olarak yüksek R-kare değerine sahip bir menkul kıymet daha ilişkili bir ölçütü gösterebilinmektedir. Örnek olarak, SPDR Gold Shares (GLD) gibi bir altın borsasında işlem gören fon (ETF), külçe altının performansına bağlıdır. Sonuç olarak, bir altın ETF, S&P 500 ile düşük beta katsayısı ve R-kare ilişkisine sahip olacaktır.
Bu nedenle beta hesaplamaları, risk oranına göre hangi varlıklara yatırım yapmaları gerektiğini gösteren bir veridir. Bir hisse senedi yatırımcısının risk üzerine inceleme yapmasının bir diğer yolu da, onu iki kategoriye ayırmak olacaktır. İlk kategori, tüm piyasanın düşüş riski olan sistematik risk olarak adlandırılmaktadır. 2008'deki mali kriz, sistematik risk tanımına bir örnek olmaktadır; hiçbir çeşitlendirme, yatırımcıların hisse senedi portföylerinde değer kaybetmelerine engel olunamayacağını görülmüştür. Sistematik risk, çeşitlendirilemeyen risk olarak da adlandırılmaktadır. Çeşitlendirilebilir risk olarak da bilinen sistematik olmayan risk, bireysel bir hisse senedi veya endüstri ile ilişkili belirsizlik anlamına gelmektedir. Ek olarak, Lumber Liquidators (LL) şirketinin 2015 yılında tehlikeli seviyelerde formaldehit (zehirli kimyasal bir madde) içeren parke döşeme sattığının sürpriz duyurusu, sistematik olmayan riske bir örnek olarak gösterilebilir. Sistematik olmayan risk, çeşitlendirme yoluyla kısmen azaltılabilmektedir.
Beta katsayısı kavramı kripto para piyasaları üzerinde incelendiğinde, Bitcoin referans kaynağı olarak kullanılabilmektedir. Dolayısıyla, Bitcoin’in fiyatı ve volatilitesi ile ilişkili olarak BNB veya diğer altcoinler için beta katsayısı hesaplanabilir. Alternatif olarak, Bitcoin'in volatilitesi altın veya hisse senedi piyasalarına da kıyaslanmaktadır. Buna göre hesaplanan beta katsayısı, Bitcoin ile geleneksel finans piyasaları arasındaki ilişki hakkında sizlere bilgi verecektir.
Beta Değeri Türleri
Beta Katsayısı 1.0’a Eşitse:
Bir hisse senedinin beta katsayısı 1.0 ise, fiyat aktivitesinin piyasa ile güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu göstermektedir. 1.0 değerindeki bir beta katsayısı, bir hisse senedinin sistematik riski olduğunu göstermektedir. Ancak beta katsayısının hesaplanması sistematik olmayan herhangi bir riski tespit edememektedir. Beta katsayısı 1.0 olan bir portföye hisse senedi eklemek, portföye herhangi bir risk eklemez ancak portföyün fazla getiri sağlama olasılığını da artırmaz.
Beta Katsayısı 1.0’dan Az İse:
1.0'dan küçük bir beta katsayısı değeri, teorik olarak güvenliğin piyasadan daha az değişken olduğunu ifade etmektedir. Bu hisseyi bir portföye dahil etmek ise hisse senedi olmadan aynı portföyden daha düşük riskli duruma getirmektedir. Örneğin, kamu hizmeti veren hisse senetleri genellikle düşük beta değerlerine sahiptir çünkü piyasa ortalamalarından daha yavaş hareket etme eğilimindedirler.
Beta Değeri 1.0’dan Büyük İse:
1.0'dan büyük beta katsayısı değeri, menkul kıymetin fiyatının teorik olarak piyasadan daha değişken olduğunu göstermektedir. Örneğin, bir hisse senedinin beta katsayısı 1.2 ise, piyasa değerinden %20 daha fazla volatiliteye sahip olduğu varsayılmaktadır. Teknoloji hisse senetleri ve küçük sermayeli şirketlerin hisse senetleri, piyasa kıyaslamasından daha yüksek beta değerlerine sahip olma eğilimindedirler. Bu durum, bir portföye hisse senedi eklenmesinin, portföyün riskini artıracağını ancak beklenen getirisini de artırabileceğini göstermektedir.
Beta Katsayısı Değeri Negatif İse:
Bazı hisse senetlerinde negatif betalar bulunmaktadır. -1.0 beta katsayısı değeri, hisse senedinin piyasa göre kıyaslaması ile ters orantılı olduğu anlamına gelmektedir. Bu hisse senedi, kıyaslama trendlerinin zıt ya da ayna görüntüsü olarak düşünülebilir. Satış seçenekleri ve ters ETF'ler, negatif betalara sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. Negatif bir beta katsayısı değerinin de yaygın olduğu altın madencileri gibi birkaç endüstri grubu da vardır.
Teoride Beta ve Pratikte Beta Ne Anlama Gelmektedir?
Beta katsayısı teorisi, hisse senedi getirilerinin istatistiksel bir perspektiften normal olarak dağıldığını varsaymaktadır. Ancak finansal piyasalar büyük sürprizlere eğilimlidir. Bu nedenle gerçekte getiriler her zaman normal dağılmamaktadır. Normal dağılmayan bir hisse senedinin beta katsayısı değerinin, bir hisse senedinin geleceğe yönelik öngörüsü hakkında tahmin edebileceği değerler her zaman doğru olmamaktadır.
Çok düşük beta değerine sahip bir hisse senedi, daha küçük fiyat dalgalanmalarına sahip olabilir ancak yine de uzun vadeli bir düşüş trendinde de olabilir. Dolayısıyla, düşük beta değerine sahip aşağı yönlü bir hisse senedi eklemek, bir portföydeki riski ancak yatırımcının riski kesin olarak volatilite (zarar potansiyelinden ziyade) açısından tanımlaması durumunda azaltmaktadır. Pratik bir bakış açısıyla, düşüş eğilimi yaşayan düşük bir beta değeri, hisse senedinin portföy performansını iyileştirmesi pek olası görülmektedir.
Benzer şekilde, çoğunlukla yukarı yönde oynak olan yüksek beta hisse senedi portföy riskini artıracak, ancak kazanç da ekleyebilir. Bir hisse senedini değerlendirmek için beta kullanan yatırımcıların, bir portföyden risk ekleyeceğini veya kaldıracağını varsaymadan önce, temel ya da teknik faktörler gibi diğer perspektiflerden de değerlendirmeleri önerilir.
Beta Katsayısının Dezavantajları
Beta katsayısı, bir hisse senedini değerlendirirken yararlı bilgiler sunabildiği kadar sınırlamalar da getirmektedir. Beta katsayısı, bir menkul kıymetin kısa vadeli riskini belirlemede ve CAPM'yi kullanırken öz sermaye maliyetlerine ulaşmak için oynaklığı analiz etmede faydalıdır. Bununla birlikte beta katsayısı, geçmiş veri değerlerinin gözlem noktaları kullanılarak hesaplandığından, bir hisse senedinin gelecekteki hareketlerini tahmin etmek (öngörü yapmak) isteyen yatırımcılar için daha az anlamlı hale gelmektedir.
Beta katsayısı uzun vadeli yatırımlar için daha az kullanışlıdır, bunun sebebi ise bir hisse senedinin volatilitesi, şirketin büyüme aşamasına ve diğer faktörlere bağlı olarak yıldan yıla önemli ölçüde değişebilmektedir.
bitcoin
Bitcoin (BTC) $ 97,966.25
ethereum
Ethereum (ETH) $ 2,750.33
xrp
XRP (XRP) $ 2.48
tether
Tether (USDT) $ 1.00
bnb
BNB (BNB) $ 702.50
solana
Solana (SOL) $ 196.95
usd-coin
USDC (USDC) $ 1.00
dogecoin
Dogecoin (DOGE) $ 0.265252
cardano
Cardano (ADA) $ 0.797355
staked-ether
Lido Staked Ether (STETH) $ 2,756.02
tron
TRON (TRX) $ 0.243874
wrapped-bitcoin
Wrapped Bitcoin (WBTC) $ 97,700.18
chainlink
Chainlink (LINK) $ 19.26
sui
Sui (SUI) $ 3.64
wrapped-steth
Wrapped stETH (WSTETH) $ 3,296.30
avalanche-2
Avalanche (AVAX) $ 26.77
stellar
Stellar (XLM) $ 0.332252
shiba-inu
Shiba Inu (SHIB) $ 0.000017
the-open-network
Toncoin (TON) $ 3.80
litecoin
Litecoin (LTC) $ 123.34
leo-token
LEO Token (LEO) $ 9.83
hedera-hashgraph
Hedera (HBAR) $ 0.234542
usds
USDS (USDS) $ 1.00
hyperliquid
Hyperliquid (HYPE) $ 25.59
weth
WETH (WETH) $ 2,749.04
polkadot
Polkadot (DOT) $ 5.25
bitget-token
Bitget Token (BGB) $ 6.06
bitcoin-cash
Bitcoin Cash (BCH) $ 344.24
uniswap
Uniswap (UNI) $ 10.01
ethena-usde
Ethena USDe (USDE) $ 1.00
wrapped-eeth
Wrapped eETH (WEETH) $ 2,914.70
mantra-dao
MANTRA (OM) $ 5.74
ondo-finance
Ondo (ONDO) $ 1.40
pepe
Pepe (PEPE) $ 0.00001
monero
Monero (XMR) $ 225.22
near
NEAR Protocol (NEAR) $ 3.42
whitebit
WhiteBIT Coin (WBT) $ 27.47
aave
Aave (AAVE) $ 254.96
internet-computer
Internet Computer (ICP) $ 7.41
aptos
Aptos (APT) $ 6.18
mantle
Mantle (MNT) $ 1.05
dai
Dai (DAI) $ 1.00
bittensor
Bittensor (TAO) $ 411.12
ethereum-classic
Ethereum Classic (ETC) $ 21.50
susds
sUSDS (SUSDS) $ 1.03
okb
OKB (OKB) $ 52.07
official-trump
Official Trump (TRUMP) $ 15.43
vechain
VeChain (VET) $ 0.035506
gatechain-token
Gate (GT) $ 22.54
polygon-ecosystem-token
POL (ex-MATIC) (POL) $ 0.328491
crypto-com-chain
Cronos (CRO) $ 0.095404
algorand
Algorand (ALGO) $ 0.302704
kaspa
Kaspa (KAS) $ 0.098511
coinbase-wrapped-btc
Coinbase Wrapped BTC (CBBTC) $ 98,014.26
render-token
Render (RENDER) $ 4.67
jupiter-exchange-solana
Jupiter (JUP) $ 0.864686
tokenize-xchange
Tokenize Xchange (TKX) $ 28.01
cosmos
Cosmos Hub (ATOM) $ 5.05
filecoin
Filecoin (FIL) $ 3.48
arbitrum
Arbitrum (ARB) $ 0.497942
fetch-ai
Artificial Superintelligence Alliance (FET) $ 0.823332
first-digital-usd
First Digital USD (FDUSD) $ 0.99865
lombard-staked-btc
Lombard Staked BTC (LBTC) $ 97,474.12
sonic-3
Sonic (prev. FTM) (S) $ 0.55075
celestia
Celestia (TIA) $ 3.27
fasttoken
Fasttoken (FTN) $ 3.95
binance-peg-weth
Binance-Peg WETH (WETH) $ 2,747.20
kelp-dao-restaked-eth
Kelp DAO Restaked ETH (RSETH) $ 2,861.37
binance-staked-sol
Binance Staked SOL (BNSOL) $ 203.44
raydium
Raydium (RAY) $ 5.32
optimism
Optimism (OP) $ 1.13
lido-dao
Lido DAO (LDO) $ 1.71
kucoin-shares
KuCoin (KCS) $ 12.39
blockstack
Stacks (STX) $ 0.987972
solv-btc
Solv Protocol SolvBTC (SOLVBTC) $ 97,597.15
xdce-crowd-sale
XDC Network (XDC) $ 0.093994
injective-protocol
Injective (INJ) $ 14.92
immutable-x
Immutable (IMX) $ 0.830075
theta-token
Theta Network (THETA) $ 1.44
ethena
Ethena (ENA) $ 0.455396
bonk
Bonk (BONK) $ 0.000018
the-graph
The Graph (GRT) $ 0.146208
rocket-pool-eth
Rocket Pool ETH (RETH) $ 3,098.24
nexo
NEXO (NEXO) $ 1.36
movement
Movement (MOVE) $ 0.56541
mantle-staked-ether
Mantle Staked Ether (METH) $ 2,902.19
worldcoin-wld
Worldcoin (WLD) $ 1.29
flare-networks
Flare (FLR) $ 0.021127
usual-usd
Usual USD (USD0) $ 0.999593
jasmycoin
JasmyCoin (JASMY) $ 0.022946
sei-network
Sei (SEI) $ 0.242201
dexe
DeXe (DEXE) $ 18.73
gala
GALA (GALA) $ 0.024184
solv-protocol-solvbtc-bbn
Solv Protocol SolvBTC.BBN (SOLVBTC.BB) $ 97,006.99
eos
EOS (EOS) $ 0.660629
the-sandbox
The Sandbox (SAND) $ 0.406432
msol
Marinade Staked SOL (MSOL) $ 249.64
floki
FLOKI (FLOKI) $ 0.0001
tezos
Tezos (XTZ) $ 0.916673
ethereum-name-service
Ethereum Name Service (ENS) $ 27.66